O’rta Asrlar

O’rta Asrlar

O’rta asrlar tarixida sodir bo’lgan turli xil voqealarni, G’arbiy Rim Imperiyasining qulashni va Renessansaning boshlanishini hamda Yevropaning V- XV asrgacha bo’lgan tarixini o’z ichiga oladi. Shunday qilib O’rta asrlar G’arb tarixining an’anaviy klassik, o’rta va zamonaviy davrlarga bo’linishidir. Ilk o’rta asrlarda, qirg’inchilik, shaharlarni vayron qilish va barbarlarning hujumlari so’nggi antik davr davom etganda boshlangan. Barbar bosqinchilari G’arbiy Rim imperiyasi hududida yangi qirolliklar tashkil etishgan. Ijtimoiy hayotdagi, siyyosatdagi muhim o’zgarishlarga qaramasdan, qadim zamonda bo’lib tashlash to’liq emas edi, Chunki ko’p oliygohlarini o’zlariga qo’shib olgan edilar. Bu vaqtda xristian dinining monastirlari G’arbiy Yevropa bo’ylab keng yoyilgan edi. VII-VIII asrda Karolinglar sulolasidan bo’lgan Franklar G’arbiy Yevropada yangi imperiya tuzishadi va bu sulola IX asrgacga hukronlik qilishdi. Bularga shimoldan Vikinglar , sharqdan Magyarslar, janubdan sarakenslar hujum qilishdi.

Milodiy 1000 yillarda Yevropa aholisi texnologik va qishloq xo’jaligidagi rijojiga erishdi va bu sanoatda hosil yig’imining oshishiga olib keldi. Bu vaqtda ikki usul rivojlandi :

Manoralizm- yer egalaridan yerni ijaraga olib , xizmat ko’rsatuvchi dehqonlar uyushmasi

Feodalizm- ritsarlarga yoki past darajali shaxslarga harbiy xizmat evaziga beriladigan, yerga egalik qilish shakli

Karolinglar sulolari parchalangandan so’ng qirolliklar markazlashdi. Salib yurishlarining birinchisi 1095-yilda Yevropa xristianlarining musulmonlardan o’rta sharq yerlarini olib qo’yish edi va Yaqin sharqda xristianlikni targ’ib qilish edi. O’rta asrlarning katta yutuklari maktablashtirish, universitetning tashkil topishi, gotika uslublari edi. O’rta asrlarning so’ngida ochlik, o’lat, urushlar sodir bo’lishidan aholi soning kamayishi kabi qiyinchilik va musibatlar bilan baholanadi. Ibodatxonadagi muhokama , har xil diniy talimot , cherkovning ajralishi, shaharlarda urushlarning avj olishi , qirollikdagi dehqonlar qo’zg’alonlari bilan birga davom etdi.