O‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi personalni boshqarish kasb-hunar kollejlari uchun o‘quv qo‘llanma Qayta ishlangan uchinchi nashr Toshkent «iqtisod-moliya»

Xodimlarni ijtimoiy muhofaza qilish tizimi
Ijtimoiy muhofaza qilish tizimi — aholining hayotiy muhim 
manfaatlari sohasi bo‘lib, uning sifat va miqdor ko‘rsatkichlari 
davlat va jamiyatning iqtisodiy, huquqiy va madaniy rivojlanish 
darajasidan darak beradi. Ijtimoiy muhofazalanish huquqi-
odamning munosib turmush kechirishi uchun zarur bo‘lgan 
hajmdagi fiziologik, ijtimoiy va ma’naviy ehtiyojlarini qondirish 
imkoniyati hisoblanadi. Ijtimoiy muhofaza tizimini tashkil etish 
masalasi ko‘p jihatdan mamlakatdagi milliy tartibni, jamiyatdagi 
totuvlik darajasini, iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanishning bar-
qarorligi va dinamikasini belgilab beradi.
Xodimlarni ijtimoiy muhofazalash masalalari bo‘yicha 
ijtimoiy — mehnat munosabatlari, korxona va tashkilot tarmoq 
va mintaqa darajasida amalga oshiriladi. Ularning har biri uchun 
o‘z munosabatlar va o‘zaro aloqalar predmeti xos bo‘lib, bu 
predmetlar hammasi birgalikda xodimning ijtimoiy ahvolini 
hamda mehnat bilan o‘tadigan turmush darajasi va sifatini 
bildiruvchi ko‘rsatkichlarni belgilab beradi.
Ijtimoiy muhofaza tizimi quyidagi tarkibiy qismlarga ajra-
tiladi:
— 
ijtimoiy muhofaza subyektlari — yollanma xodim 
va uning oila a’zolari, ish beruvchi, davlat, ommaviy-huquqiy 
maqomga ega bo‘lgan sug‘urta tashkilotlari;
— 
ijtimoiy muhofaza darajalari–individual daraja (xodim 
— ish beruvchi) va guruh darajasi (yollanma xodimlarning 
kasaba uyushmalari va ish beruvchilarning birlashmalari);

---

192
— 
ijtimoiy muhofaza predmetlari va ularning tarkibi 
– personalni ishga yollash va ishdan bo‘shatish, professional 
tayyorlash, mehnat sharoitlari, uni tashkil etish va normalash, 
mehnat qobiliyatini yo‘qotishni kompensatsiyalash, tibbiy va 
ijtimoiy-maishiy xizmat ko‘rsatishni tashkil etish mexanizmlari;
—