O’rta maxsus ta’limi vazirligi

10-rasm Issiqqa chidamlilik.
Bunda birinchi navbatda plazmolemmaning tuzilma tarkibi buziladi va hujayraning osmotik xossalari o'zgaradi.
A mmo o'simliklar olamida yuqori haroratga (60-65°C), chidamli o'simiiklar turlari ham mavjud. Masalan, semizdoshlar oilasining vakillari, xususan, kaktus, aloe kabi o'simliklar shular jumlasidandir.Bizning sharoitimizda respublikamizning texnik ekinlaridan g'o'za, sholi, kanakunjut o'simliklari ham issiqqa chidamli hisoblanadi.
11-rasm.Plazmolemma tuzilmasining tarkibini buzilishi


Sovuqqa chidamlilik.
O'simliklarning sovuqda halok bo'lishiga bir qancha holatlar sabab bo'lishi mumkin. Masalan, o'simlik yer ustki qismi hujayralarining turgorni yo'qotishi, havoning suv bug'lariga to'yinganligi va boshqalar. Agar bodring o'simligining 3°C issiqlikdagi sharoitga joylashtirsak, 3 kundan so'ng u so'liydi va o'ladi, chunki uning organlarida turgor yo'qoladi.
12-rasm. Sovuqqa chidamlilik.


Buning natijasida esa suv bug'lantiradigan organlarga suv yetkazib berish buziladi. Ammo nisbatan past haroratda, o'simlik suv bug'lantirish ta'siridan boshqa holatlar natijasida ham, ya'ni havo suv bug'lari bilan to'yingan holatda ham halok bo'lishi mumkin. Bunda havo hararati to'g'ridan- to'g'ri o simlikda ketadigan modda almashinuviga ta'sir qiladi
B archa o’simliklar harorat darajalariga bo’lgan munosabatlari bo’yicha ham bir-biridan farq, kiladi. Ba‘zi suvutlari 60-80°C issiklikka ega bo’lgan buloklarda tark.algan. Ko’pchilik yuksak o’simliklar uchun maksimal harorat 40-50°C ga teng.
Qishloq xo’jalik ekinlari uchun esa maksimal harorat 39-40°C ga teng bo’lib, xaroratning bundan orta borishi ularni shikastlaydi.
O’simliklar Yuqori harorat ta‘siridan shikastlanganda, ularning ulishdan oldin xujayralari ichida bo’ladigan bioqimyoviy jarayonlar o’rtasidagi muvofiqlik buzilib, protoplazmani zaxarlaydigan keraksiz moddalar vujudga keladi.