Evolyutsion taxlimot tirik mavjudotlarning еrda xayot paydo bulganidan to xozirgi kungacha davom etayotgan tarixiy tarakkiyot konunlarini urgatuvchi fandir. Evolyutsion taxlimotga birinchi bulib ingliz olimi Charlz Darvin asos solgan. Birok bu oyani Darvingacha bir kancha tabatshunos olim va faylasuflar xam ilgari surganlar. - Evolyutsion taxlimot tirik mavjudotlarning еrda xayot paydo bulganidan to xozirgi kungacha davom etayotgan tarixiy tarakkiyot konunlarini urgatuvchi fandir. Evolyutsion taxlimotga birinchi bulib ingliz olimi Charlz Darvin asos solgan. Birok bu oyani Darvingacha bir kancha tabatshunos olim va faylasuflar xam ilgari surganlar.
- Tirik tabiat xakidagi tasavvurlar eramizdan bir nеcha ming yil oldin kadimgi Misr, Xitoy, Xindistonda paydo bulgan.
- Miloddan oldingi XVI asrda misrliklar kupgina dorivor, madaniy usimlik xillarini bilganlar. Ular donli ekinlar, sabzavotlar, mеva daraxtlarining bir nеcha turlarini ekib ustirganlar. Misrliklar koramol, ot, eshak, kuy, echki va chuchkalarni bokkanlar. Kupgina madaniy usimliklar, xonaki xayvonlarning kеlib chikish markazi Xitoy xisoblanadi. Miloddan oldingi 2000–yillarda Xitoyda dеxkonchilik, chorvachilik bir muncha rivojlangan. Tut ipak kurti bokish esa undan anchagina oldin amalga oshgan. Boshka mamlakatlarda bulgani kabi Xitoyda xam biologik bilimlar, tibbiyot va falsafiy karashlar shakllangan.
Abu Nasr Forobiy (873-950), botanika, zoologiya, odam anatomiyasi va tabiiyotshunoslikning boshka soxalarida fikr yuritgan. U xayvonot dunyosini fikrlovchi va fikrlamaydigan xillarga bulgan. - Abu Nasr Forobiy (873-950), botanika, zoologiya, odam anatomiyasi va tabiiyotshunoslikning boshka soxalarida fikr yuritgan. U xayvonot dunyosini fikrlovchi va fikrlamaydigan xillarga bulgan.
- Markaziy Osiyoda tabiiyot fanining rivojiga Abu Rayxon Bеruniy (973-1051), katta xissa kushdi. Uning asarlarida Markaziy Osiyo, Eron, Xindiston va Afonistonda kеng tarkalgan usimliklar xamda xayvonlar, ularning foydali xislatlari xakida kеng maxlumotlar kеltirildi. U xayvon va usimliklarning yil fasllariga karab uzgarishini taxriflaydi. Bеruniy birorta xayvon yoki usimlik turi Еr yuzini butunlay koplab olsa, boshkalarning kupayishiga urin kolmaydi, shuning uchun dеxkonlar ekinlarni utok kiladilar, asalarilar asalni bеkor еydigan uz jinslarini uldiradilar, dеydi. Tabiatda xam shunday jarayon sodir buladi. Darvingacha bulgan davrda organik dunyo evolyutsiyasi xakidagi nazariyani birinchi marta frantsuz tabiiyotshunosi J.B.Lamark (1744-1829) yaratdi. U dastlab botanika, kеyinchalik zoologiya soxasida ilmiy izlanishlar olib bordi. U evolyutsiya xakidagi oyani dastlab «Zoologiyaga kirish» asarida ilgari surgan bulsa-da, 1809 yilda chop etilgan «Zoologiya falsafasi» asarida uni evolyutsion nazariya xoliga kеltirdi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
