Osiyo va okeaniya mintaqasida kuchli va barqaror kutubxonachilik sohasini yaratish

HIMMAT – INSON UMRINING BEZAGI
Mо‘minmirzo 
XOLMО‘MINOV,
О‘zbekiston davlat san’at 
va madaniyat instituti 
“Madaniyat va san’at 
menejmenti” kafedrasi katta 
о‘qituvchisi
Asilbek QOLQANATOV,
О‘zbekiston davlat san’at 
va madaniyat instituti 
“Madaniyat va san’at sohasi 
menejmenti” mutaxassisligi 
magistranti
Йўлдошев, Иброҳим. Ҳимматнинг қиймати [Матн]: Монография. Иброҳим Йўлдошев. – 
Тошкент: “Fan ziyosi” – 2021. – 322 b.
Yangi О‘zbekiston qisqa vaqt ichida yangi-
cha madaniy-ma’rifiy muhit yaratishdek g‘oyat 
murakkab yо‘lni tanlagan va bu yо‘lda muayyan 
muvaffaqiyatga erishib kelayotgan davlat sifatida 
jahon hamjamiyati tomonidan e’tirof etilmoqda. 
Bu kabi ishlar о‘z-о‘zidan bо‘layotgani yо‘q, al-
batta. Yangi О‘zbekiston yoshlarini eskicha fikr-
lashdan, ma’nan zaif va loqayd bо‘lishdan asrash 
yо‘lida davlatimiz siyosatida tub islohotlar amal-
ga oshirilmoqda. Endi zamonaga yarasha yangi-
cha ma’rifatparvarlik harakati avj olishi, yoshlari- 
mizni yuksak axloqiy sifatlar ruhida tarbiyalash, 
ularning qalbiga oliyhimmatlilik, insonparvarlik 
xislatlarini singdirish uchun ziyolilarimiz, butun 
xaqimiz bel bog‘lashi kerak. 
Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyevning “Hur-
matli ziyolilarimiz mamlakatimizning bugungi 
nafasi, tub о‘zgarishlarning mazmun-mohiyatini 
xolis va ta’sirchan tarzda xalqimizga yetkazishda 
yanada faol va tashabbuskor bо‘ladilar, deb isho-
naman” [1;280], – degan sо‘zlari tarixiy vaziyat-
ning ruhini tо‘laligicha yetkazadi. 
Shu ma’noda о‘zbek kitobat san’atining yirik 
mutaxassisi, professor Ibrohim Yо‘ldoshevning 
“Himmatning qiymati” monografiyasi, shubha-
siz, katta ma’rifiy ahamiyatga ega: muallif xal-
qimizning bir ziyolisi sifatida о‘z kitobi orqali bu-
gunning nafasini yoshlar qalbiga jo etishga jazm 
qilganligini kitobning tuzilishidan ilg‘asa bо‘ladi.
Kitob “Shukronalik” nomli fasl bilan bosh-
lanadi. Unda kechagi kunga bir nazar tashlab, 
bugungi kundagi shart-sharoitlar, turmushning 
imkoniyatlari, elimizning kayfiyati qalamga 
olinib, xalqimizning ulug‘vor qudrati jо‘sh urib, 
Uchinchi Renessans davriga poydevor yaratila- 
yotgan, olijanob maqsadlar amalga oshirilayotgan 
hozirgi О‘zbekiston uchun shukrona aytish baro-
barida Alisher Navoiy hazratlarining: 
Davron elining jismida jon bо‘lg‘il,
Ham jonlarig‘a moyai darmon bо‘lg‘il, – 
degan da’vatiga javoban himmat va saxo-
vat kо‘rsatib, el-yurt koriga yarash vaqti kelgani 
uqtiriladi.
Keyingi faslning “Koronavirus” deb nomlan-
ishi ham bejiz emas. Unda pandemiya davrida 
davlatimiz va xalqimiz rо‘barо‘ kelgan sinovlarni 
yengib о‘tishdagi kо‘rsatilgan g‘ayrat-shijoat, 
elimizning saxovatpesha vakillari tomonidan 
amalga oshirilgan oliyjanob aksiyalar, oliyhim-
matlilik namunalari о‘z aksini topgan. 
Muallif Yangi О‘zbekiston davlatchiligida 
amalga oshirilayotgan islohotlarning, olib bori-
layotgan ijtimoiy siyosatning tub ildizlari Alisher 
Navoiy hazratlarining innsonparvarlik g‘oyalari 
bilan vobasta ekanini ta’kidlaydi. 
Shu tariqa kitobning asosiy qismiga о‘tiladi. 
Birin-ketin berilgan “Alisher Navoiy – karam va 
saxovat sohibi”, “Alisher Navoiy hayotida inson 

---

13
KITOB JAVONI
«Kutubxona.uz» илмий-услубий журнал
№4 (56) 2022
rizoligining muqaddasligi”, “Alisher Navoiyning 
“Vaqfiya” asari – saxovatpeshalik darsi”, “Mahbub 
ul-qulub”da saxovat va hikmat haqida”, “Lison ut-
tayr” – dilkashnoma”, “Hayrat ul-abrob” – boqiy- 
lik xazinasi” kabi fasllarda Hazratning saxovat,
himmat, karam, muruvvat, marhamat, qanoat, sabr, 
nafs singari tushunchalarga munosabati tahlil qilin-
gan. Shu о‘rinda aytish joiz-ki, muallif “Biz ushbu 
kitobni tayyorlashda asosan Alisher Navoiy asar-
laridan, shuningdek, muhtaram ustozim, filologiya 
fanlari doktori, akademik Azizxon Qayumovning 
2011-yil chop etilgan “Yoshlar tarbiyasida mod-
diy va ma’naviy hayot uyg‘unligi masalalari nomli 
monografiyasi hamda ustoz tomoniddan yaratilgan 
yana boshqa asarlaridan keng istifoda etdik” (37- 
bet), – deya ta’kidlaydi. 
Alisher Navoiy tavalludining 580 yillik tо‘yi 
munosabati bilan yurtimizda va xorij mamlakat-
larida rejalashtirilgan va о‘tkazilgan bir qator 
tadbirlar haqidagi ma’lumotlar ham kitobning 
umumiy ruhiga mos tarzda berilgan. 
Kitobda Alisher Navoiyning oliyhimmatlik, 
saxovatpeshalik singari ulug‘ xislat-fazilatlar ha-
qidagi nazariy qarashlari bilan birga Hazratning 
о‘zi hayotida bu xislatlarning beqiyos namuna- 
larini namoyon qilgani haqida mehr va ixlos bilan 
bitilgan sahifalar bor. Muallif yana ilmiy aniqlik 
va halollik yо‘lidan borib, “Alisher Navoiyning 
“Vaqfiya” asari – saxovatpeshalik darsi” faslida 
О‘zbekiston xalq yozuvchisi Pirimqul Qodirovning 
“Til va el” nomli risolasiga tayanib ba’zi muloha- 
zalarni keltirayotganini uqdirib о‘tadi (62- bet). 
“Vaqfiya” mutolaasi davomida professor sifa-
tida I.Yо‘ldoshevning diqqatini tortgan faktlardan 
biri – Alisher Navoiy talabalarga ta’limda erish-
gan natijalariga qarab tabaqalashtirilgan stipen- 
diya joriy etganidir. Hatto muallif stipendiya bel-
gilash tarixini о‘rganib chiqib, Navoiy bu borada 
qaldirg‘och ekaniga amin bо‘ladi.
“Mahbub ul-qulub”ga bag‘ishlangan faslda 
Alisher Navoiyning bu yuksak insoniy fazilat-
lar haqida jо‘shib qalam surganiga guvoh bо‘la- 
miz: “Saxovat insoniyat bog‘ining serhosil darax-
ti, balki u daraxtning foydali mevasidir. Saxovat 
odamiylik mulkining mavj urib turgan dengizi, 
balki u sermavj dengizning bebaho gavharidir... 
Saxovat faqat himmat ahlida bо‘ladi va bu ulug‘ 
sifat pokiza kishilarga xosdir” (88- bet) [2].
Kitobning “Navoiy va Bobur”, “Navoiy va 
Xondamir”, singari fasllarida bu ulug‘ siymolar- 
ning bir-biriga kо‘rsatgan mehrlari, sadoqati о‘z 
aksini topgan. Ayniqsa, Xondamirning Hazrat
Navoiyga bо‘lgan ixlosi u bitgan satrlarda, saxo-
vatli Amir(Navoiy)ga bergan ta’riflarida, keltiril-
gan hikoyatlarida ufurib turibdi.
“Odamiylar Odamiysi” degan bob, muallifning 
ta’kidlashicha, professor Najmiddin Komilovning 
“Hizr chashmasi” asaridan olingan. Biroq Abdurah-
mon Jomiy, Pahlavon Muhammad va Said Hasan 
Ardasherdek faylasuf-shoirlar, tasavvuf shayxlari 
haqidagi mazkur parcha “Himmatning qiymati”
mazmun-mohiyati bilan shunday uyg‘unlashib ket-
ganki, bundan kitobxon manfaat kо‘radi.
Kitobning boshqa boblari ham odamgarchilik, 
mehr-oqibat, о‘zaro yordam, kamtarlik, sadoqat 
kabi xislatlarning yuksak insoniy fazilatlar ekani 
haqida bо‘lib, aniq kishilarning boshidan kechir-
gan voqealari misolida ochib berilgan. Ayniqsa, 
muallifning о‘zi bilan sodir bо‘lgan turli-tuman 
holatlarning yaxshilik, odamgarchilik, dо‘stlik 
nuqtai nazaridan baholanib, bayon etilishi yosh-
larga о‘rnak namunasi bо‘lib xizmat qilsa, ajab 
emas. 
Muqaddas kitoblarimizda yaxshilikning muko-
foti faqat yaxshilik ekaniga alohida urg‘u beriladi. 
“Himmatning qiymati” asarida ham shukronalik, 
saxovat, rizolik, saxovatpeshalik, oliyhimmatli-
lik, dilkashlik, boqiylik, qо‘li ochiqlik kabi ezgu 
fazilatlarga alohida о‘rin berilgan. U yoshlar 
ma’naviyatini shu ezgu fazilatlar bilan bezashga 
xizmat qiladi, deb ishonamiz.
Foydalanilgan adabiyotlar 
1. Mirziyoyev Sh. Yangi O‘zbekiston strate-
giyasi. – Toshkent, O‘zbekiston. 2021. 464 b
2. Yо‘ldoshev I. “Mahbub ul-qulub”da saxo-
vat va himmat//. О‘zbekiston davlat san’at va 
madaniyat instituti xabarlari: 2021. – 2- son. 

---

Document Outline

• Страница 1
• Страница 2