Основы искусственного интеллекта: учебное пособие

Yangi kompyuter arxitekturasi kabi yo'nalish ramziy va mantiqiy ma'lumotlarni qayta ishlashga qaratilgan ­yangi apparat echimlari va arxitekturalarini ishlab chiqish bilan shug'ullanadi . ­Ushbu sohadagi so'nggi ishlanmalar ­ma'lumotlar bazasi kompyuterlari, parallel kompyuterlar ­va neyrokompyuterlarga bag'ishlangan.
Yana bir yo'nalish - aqlli robotlar . Robot - bu ­inson mehnatini avtomatlashtirish uchun mo'ljallangan elektromexanik qurilma. Robotlarni yaratish g'oyasi juda qadimiydir (masalan, "golemlar" haqidagi o'rta asr afsonalarini unga bog'lash mumkin). Bu so'zning o'zi 1920-yillarda paydo bo'lgan. va chex yozuvchisi Karel Capek tomonidan "K^K" hikoyasida ixtiro qilingan. Hozirda dunyoda yiliga 60 mingdan ortiq ­robotlar ishlab chiqarilmoqda.
Qattiq boshqaruv sxemasiga ega robotlar. Deyarli barcha zamonaviy sanoat robotlari ushbu guruhga tegishli va aslida dasturlashtiriladigan manipulyatorlardir.
Sensorli qurilmalarga ega adaptiv robotlar. Bunday robotlarning alohida namunalari mavjud, ammo ­ular ­hali sanoatda qo'llanilmaydi.
O'z-o'zini tashkil etuvchi yoki aqlli robotlar. Bu robototexnika rivojlanishining ideal, yakuniy maqsadi. Aqlli robotlarni yaratishdagi asosiy muammo - ­bu mashinani ko'rish muammosi.
Maxsus ­dasturiy ta'minot kabi yo'nalish doirasida kompyuter bo'lmagan muammolarni hal qilish uchun maxsus tillar ishlab chiqilgan. Bu tillar SP, PROTOD, SSITATAK, REFAL va boshqalar kabi maʼlumotlarni ramziy qayta ishlashga yoʻnaltirilgan boʻlib, ularga qoʻshimcha ravishda intellektual tizimlar — sunʼiy intellektni sanoat ­rivojlanishiga yoʻnaltirilgan amaliy dasturlar paketlari yaratilgan. ­dasturiy ­vositalar. Turli ekspert tizimlarini yaratadigan bilim bazalari bilan to'ldirilishi mumkin bo'lgan " ­bo'sh ­ekspert tizimlari " - "qobiqlar" ni yaratish juda mashhur .
intellektning yana bir jadal rivojlanayotgan sohasi bu ­o'rganish va o'z-o'zini o'rganishdir . Ushbu yo'nalish ma'lumotlarni tahlil qilish va umumlashtirish, misollar (yoki induktiv) bo'yicha o'rganish ­asosida bilimlarni avtomatik ravishda to'plashga ­qaratilgan modellar, usullar va algoritmlarni ­, shuningdek, naqshni tanib olishning an'anaviy yondashuvlarini o'z ichiga oladi.
Internetning paydo bo'lishi ­"sun'iy intellekt" ilmiy sohasining rivojlanishiga sezilarli ta'sir ko'rsatdi va aksincha. Internetda sun'iy intellekt texnologiyalarining quyidagi mavjud va istiqbolli ilovalarini ­ta'kidlash mumkin :

• 
  portallar, yirik onlayn-do'konlar ­va boshqa murakkab elektron tizimlarni boshqarish;
  
• 
  ma'lumotlar paketlarini tarmoq bo'ylab uzatishda marshrutlash;
  
• 
  axborot uzatish kanallarining yuklanishini prognozlash va optimallashtirish ;­
  
• 
  tarmoq robotlarini boshqarish ¹ va boshqalar.
  

Tarmoq robotlari (o'rgimchaklar) aqlli agentlar bo'lib, ular ma'lum bir havolalar to'plamidan (YIN) ^eb-sahifalarga rekursiv ravishda Internet resurslarini chetlab o'tadi va ma'lum bir to'xtash shartigacha allaqachon olingan hujjatlardan yangi manbalarga havolalarni chiqaradi. Bundan tashqari, tarmoq robotlari berilgan ^eb-resurslarga tashrif buyuradigan va ularga joylashtirilgan ma'lumotlarni avtomatik ravishda yuklab oladigan maxsus dastur modullaridir .­

2. 
   Ma'lumotlar va bilim. Intellektual tizimlarda bilimlarni ifodalash
   

"Bilimlar vakilligi" yo'nalishi doirasida ­intellektual tizim (IS) xotirasida bilimlarni rasmiylashtirish va aks ettirish bilan bog'liq vazifalar hal etiladi. Buning uchun bilimlarni ifodalashning maxsus modellari va bilimlarni ­tavsiflash tillari ishlab chiqiladi va bilimlarning har xil turlari ajratiladi. AT bilim olishi mumkin bo'lgan manbalar ham o'rganilmoqda, ular yordamida AT uchun bilim olish mumkin bo'lgan protsedura va texnikalar yaratilmoqda [2]. AT uchun bilimlarni ko'rsatish muammosi juda dolzarbdir, chunki IS bu uning xotirasida saqlanadigan muammoli soha haqidagi bilimlarga asoslangan tizimdir .­
Biroq, bilimlarni modellashtirish uchun, avvalo, ­bir qator savollarga javob berish kerak: bilim nima? Ular ­ma'lumotlardan qanday farq qiladi? Bilimlar bazalari ma'lumotlar bazalaridan nimasi bilan farq qiladi?

1. 
   Ma'lumotlar va bilim. Asosiy ta'riflar
   

protsessual va deklarativga bo'linadi ­. Bunda protsessual axborot ­masalalarni yechish jarayonida bajariladigan dasturlar ko’rinishida, deklarativ ­axborot esa bu ­dasturlar ishlovchi ma’lumotlar ko’rinishida amalga oshiriladi.