Oxirgi zarurat (huquqda) oʻzining yoki

---

Oxirgi zarurat
Oxirgi zarurat (huquqda) — oʻzining yoki
boshqa shaxsning hayoti, shaʼni, qadr-
qimmati, huquq va erkinliklari hamda
qonuniy manfaatlari, shuningdek, jamiyat
va davlat manfaatlari xavf-xatar ostida
qolgan hollarda, tajovuzdan himoyalanish
maqsa-dida zaruratdan sodir etilgan
harakatlar. Oxirgi zarurat harakatlari,
rasman Karaganda, jinoiy tusda boʻlsada,
kelayotgan xavfni kaytarish uchun noiloj
sodir etilgani va uning oqibatlari

---

qaytarilgan xavfga nisbatan ozroq
boʻlgani sababli, shaxe javobgarlikka
tortilmaydi. Agar tahdid qilayotgan xavfni
boshqa vositalar bilan qaytarish imko-
niyati boʻlsa, shaxe Oxirgi zarurat
chegarasidan chetga chiqqan
hisoblanadi. Oxirgi zarurat holatiga baho
berishda taxdid qilayotgan xavfning
xususiyati, yetkazilishi ehtimol boʻlgan
ziyonning darajasi, xavfning yuz berish
vaqti yaqinligi va himoyala-nayotgan
shaxening ruhiy holati eʼti-borga olinadi
(qarang 
Zaruriy mudofaa
). Oxirgi zarurat
choralari chegarasidan chiqib hujum
qiluvchiga yoki ijtimoiy xavfli qil-mish
sodir etgan shaxsga uni ushlash vaqtida
badaniga ogʻir shikayet yetkazil-ganlik

---

yoxud hayotidan mahrum etganlik uchun
yengilroq jazo choralari tayinlanadi.
Jismoniy yoki ruhiy majburlash natijasida
boshqalarga zarar yetkazish hollarida
ham Oxirgi zaruratga oid kridalar
qoʻllanadi (Oʻzbekiston Respubli-kasi JK,
38-, 39-, 55-, 101- va 108-moddalar).
Oʻzbekiston Oliy sudi Plenumining 1990-
yil 20-iyuldagi karorida, agar shaxe
jismoniy yoki ruhiy taʼsir etish, ishdan
yoxud boshqa yashash manbaidan
mahrum boʻlish xavfi ostida rasmiy
jihatdan jinoiy jazo tayinlash mumkin
boʻlgan harakatlarni sodir etea, bu
harakatlarni Oxirgi zarurat holatida
boʻlgan hisoblash haqida yoʻl-yoʻriq
berilgan.