O`zbek ha`m Qaraqalpaq xalqi etnogenezi. T. Qudyarova

etnikaliq, ekonomikaliq ha`m ma`deniy baylanisliq ma`seleleri.

 

 

 

  Biz  tariyximizdi  teren`  u`yreniw  arqali  ha`zirgi  ku`nimizdi  teren` 

bilemiz.  Keleshekke  ko`z  jiberemiz.  Ha`zirgi  ku`nimiz  o`tmishden  kelip 

shiqqan, al keleshegimiz bolsa bu`gingi ku`nnin` dawami. Etnogenez ha`m etnik 

tariyxinin`  izertlew  predmeti  tiykarinan  etnoslar,  elatlar  bolip  esaplanadi.  

Xaliqlardin`  kelip  shig`iwi  olardin`  etnogenezi  ha`m  etnik  tariyxi  bu`gingi 

ku`ndegi  etnografiya  iliminin`  basli  mashqalasi  ha`m  ma`qseti  bolip  tabiladi. 

Ha`r bir xaliq o`zinin` payda boliwinin` ha`m etnogenzinin` o`zine ta`n bolg`an 

bay tariyxina iye. 

XIX-a`sirdin`  ekinshi  yarimi  ha`m  XX-a`sir  birinshi  yariminda  ja`ha`n 

etnografiyasi  iliminde  L.Morgan,  E.Taylor  h.t.b  evolyutsion  bag`darda 

izertlewler  alip  bardi.  Rossiya  etnografiyasinda  N.Anuchin,  Bograz-Tan, 

Ch.Ch.Valixanov,  N.N.Mikluxo-Maklay,  G.N.Potanin,  E.Pesherovalar  u`lken 

ilimiy izleniwler alip bardi ha`m sonin` menen birge Orta Aziya elleri tariyxin-

etnografiyasin, etnogenezin u`yrenip bardi.   

XX-a`sir  ekinshi  yariminda  Orta  Aziya  sonin`  menen  o`zbek  xalqi 

etnografiyasin  u`yreniwde  bir  qansha  ilimiy  izertlewler  alip  barildi. 

Alimlarimizdan 

O.A.Suxareva, 

K.Shoniezov, 

T.A.Jdanko, 

V.Basilov, 

H.Ismaylov  h.t.basqalar  solar  qatarinan.

 

O`zbek  xalqinin`  etnogenezin  ha`m 

etnografiyasin  u`yreniwde  XX-a`sirdin`  30-40  jillarinda  etnografiya  ilimine 

---

 

7 

diqqat awdarila basladi. 1942-jili Tashkent qalasinda bolip o`tken SSSR Ilimler 

Akademiyasinin`  «Etnografiya  komissiyasi»  o`z  ma`jlisin  Orta  Aziya 

xaliqlarinin`  etnogenezine  arnadi.

 

Ha`zirgi  da`wirde  ja`ha`n  xaliqlari  haqqinda 

birikken  etnografiyaliq  mag`liwmatlar  jaziw,  ja`ha`n  xaliqlarinin`  ornalasiw 

kartasin du`ziw mashqalasi bar. Xaliqlardin` etnografiyaliq ko`rinisin izertlewde 

etnogenez ha`m  etnik tariyxin u`yreniwde,  aniqlawda  Etnologiya,  Arxeologiya, 

Antropologiya,  Fol`klor,  Isskustvo,  Ta`biyat-taniw,Til,  A`debiyat,  Sotsiologiya 

h.t.b.  pa`nlerden  paydalaniladi.  Bulardan  aling`an  derekler  xaliqlardin` 

qa`liplesiwi,  rawajlaniw  o`zgesheliklerin,  tariyxin  aniqlawda  u`lken  ja`rdem 

beredi.