O’zbek tasviriy san‘atida maishiy janr XX asr 20 yillarini ikkinchi yarmidan
Tasviriy san’atda maishiy janr haqida umumiy ma’lumot
Download 337.87 Kb. Pdf ko'rish
|
Maishiy janrda kompozitsiya bajarish
Tasviriy san’atda maishiy janr haqida umumiy ma’lumot
Maishiy janr-jamiyat va shaxsiy xayotdagi kundalik turmush tarzini o‘zida aks ettiruvchi tasviriy san‘at janri. Bu janrda rassom (xaykaltarosh) o‘z zamonasidagi kundalik turmushda bo‘layotgan voqea va xodisalarni, odamlarning yashash tarzi, dam olishi, mexnati va sport bilan shu yo‘llanishi, xullas ularning kundalik faoliyati bu janrning mazmunini tashkil etadi. Insonlarning maishiy xayotini aks ettirishga qiziqish qadimdan mavjud bo‘lsa xam lekin uning rivojlanishi va mustaqil janr darajasiga aylanishi 17 asrdan boshlab jamiyatda sodir bo‘la boshlagan demokratik tamoyillarni ortishi bilan bog‘lik, Shu davrdan boshlar rassomlar ijodida oddiy xalq xayotiga bag‘ishlangan asarlar ko‘paydi, mavzusi kengaydi. Bu janr Gollandiyada keng rivojlandi. Buyuk Rembrandt, kichik golandlar Piter de Xoox, Terborx, Yan van Ostade va bosh. ijodida shu janr etakchi o‘rinni egalladi. Fransiyada Jan Batist Sharden, Angliyada Uiyam Xogart, Rossiyada P.Fedotov, V. Perov, I.Repin va boshqalar ijodida ham shu janr xususiyatlari o‘z ifodasini topdi. O‘zbek san‘atida mayishiy janr 20 asrning 20-30 yillaridan boshlab rivojlana boshladi. B.Xamdamiy, L.Abdullaev, X.Raxmonov, Z.Inog’omov va boshqalar shu janrning dastlabki namunalarini yaratdilar. N.Kashina, Z.Kovalevskaya, M.Saidov ijodida ham shu janr etakchi o‘rinni egallaydi. Bugungi kunda xam bu janr ko‘plab ijodkorlarni o‘ziga jalb etib kelmoqda. Tasviriy san‘at, manzara, maishiy, natyurmort, portret, tarixiy animal (Ya‘ni hayvonot olamiga oid.) afsonaviy,dengiznafislik,interyer janrlari bor. Janr rassom nimani tasvirlayotganiga qarab belgilanadi. Masalan asarlarda odam rasmi ishlansa, u portret tabiat va shahar ko‘rinishlari tasvirlansa, “Manzara” turmush va mehnat jarayonlari tasvirlansa, Maishiy janrga xos bo‘ladi. Shu o‘rinda maishiy janrda asarlar kishilarning maishiy turmus tarsi, mehnat, kundalik hayoti bilan bog‘liq bo‘lib ularda ko‘proq oila, maktab, dam olish, shaxsiy va ijtimoiy hayot jarayonlari aks etirilladi.Maishiy janrlardagi asarlar nafaqat hozirgi kun odamlarning balki, o‘tmish kishilarning turmush tarsi va hayoti haqida ham keng ma‘lumot beradi. Uning janrlardan biri maishiy janr haqida tushunchaga ega bo‘lamiz. Har bir janr o‘z o‘rniga yana bir qancha janrlarga bo‘lishimiz mumkin. Masalan: Manzara janri:Tabiat manzarasi,shahar manzarasi,sanoat binolari ko‘rinishi janriga bo‘linadi. Bahor mavzusida eskiz chizishni o‘quvchilarga bosqichma bosqich o‘rgatish. Shu mavzuda ishlagan rassomlarni aytamiz. Kent Rokulning “Dengiz Zahmatkashlari”, “Baxor istiroblari”, I.Levitan “Mart”, “Girdob oldida”, Rodin “Mangu baxor”, I.Snishkin “Bug‘doyzor”, “Kesilgan o‘rmon”, Fransua Ogyust “Mangu baxor” asarlari juda mashhur. ̳Bundan tashqari o‘zbek rassomlari manzara janriga juda samarali ijod qilganlar. Masalan;O‘rol Tansiqboyev,Ch.Axmarov, A.Abdullayev. B.Javlonov, J.Umarbekov va boshqalar. Endi tasviriy san‘at va estetikasi haqida ma‘lumotga eg bo‘lamiz. Tasviriy san‘atda manzara maishiy ,natyurmort,portret,tarixiy,animal (hayvonot olamiga oid) afsonaviy dengiz navislik, nyu interyer janrlari mavjud .Janr rassom nimani tasvirlayotganiga qarab belgilanadi.Masalan:Asarlarda odam rasmi ishlansa,ular portret tabiat va shahar ko‘rinishlarii tasvirlarlansa, manzara, т turmush va mehnat jarayonlari tasvirlansa,‖Maishiy janrga‖ xos bo‘ladi.Shuningdek, tarixiy voqealarni tasvirlash tarixiy janr, hayvonlarni tasvirlash animal janr deb yurotiladi. Animal janri lotincha ― anima ‖ so‘zidan kelib chiqqan bo‘lib hayvon ma‘nosini anglatadi. Batal janri esa fransuscha ―batay‖ so‘zidan kelib chiqqan bo‘lib -Jang‖,‖Nyu‖ janri fransuscha -Yalang‘och‖ ma‘nosidagi so‘zdan kelib chiqqandir. Ayrim asarlalr bir paytning o‘zida ikki va undan ortiq janrlarga mansub bo‘lishi mumkin. Masalan: portret va nyu ,dengiznavislik ,interyer ,manzara va hokazolar har bir janr o‘z o‘rniga yana bir qancha janrlarga bo‘linishi mumkin. Masalan: manzara janri tabiat manzarasi janri,shahar manzar janri industrial –sanoat binolari ko‘rinishi manzarasi janriga yoki portret janrinin tantanavorlik,ishqiy guruhli janrlarga bo‘lish mumkin. vaqt o‘tishi bilan janrlar tabaqalashib mustaqil tus olishi ham mumkin.Masalan;manzara janridagi dengiznavislik tarixiy janrida batal ,manzara janridan interyer ajjralib chiqqan . Maishiy janrda ijod qilish boshqa janrlarga nisbatan ancha murakkab bo‘lib uning ishlash jarayonida insonning fikrlash qobiliyqti dunyoqarahi juda katta ahamiyatga egadir. Download 337.87 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling