O‘zbek tilida yozma nutq yaratishning psixolingvistik tadqiq qilish

Yozma nutq og‘zaki nutq bilan quyidagilar bilan ajralib turadi:
- nutqni yozayotgan muallif vaqt jihatdan bemalol fikrlash imkoniyatiga ega.
- u o‘z nutqni va butun nutqni ham tahlil qilish, matn uchun mos bo'lgan fikrni tanlash xususiyatiga ega.

• yozma nutq og‘zaki nutqdan ravon hisoblanadi.
• Og'zaki nutqning yozma nutqdan yana bir farqi shuki, ogʻzaki nutqni eshitamiz, yozma nutqni koʻramiz va o'qiymiz. Yozma nutq murakkab jarayon boʻlib, u koʻp vaqt mehnat talab qiladi. Sintaksis jihatdan qaraganda yozma nutq eng to'liq va mukammal nutqdir. Bu nutq ixtiyoriy fikrimizni ifodalab berishning eng yaxshi vositasidir. Yozma nutq og'zaki nutq asosida rivojlanadi. Og'zaki nutq hayotda kishilar bilan munosabatda bo'lish, ularga taqlid qilish yo'li bilan rivojlanib, boladan maxsus o'qish va oʻrganishni talab etmaydi. Yozma nutq esa harflar va belgilar yordami bilan tovushlar, soʻzlar, gaplarni koʻz bilan idrok qilishga, qo'l bilan yozishga moljallangan nutqdir.

Oʻqish yozma nutqning bir turi bo'lib, og'zaki nutqqa qaraganda kech va (murakkab) qiyin o'zlashtiriladi. 
o'qish oʻzining psixofizik mexanizmi bilan og'zaki nutqqa qaraganda birmuncha murakkab jarayondir. Og'zaki va yozma nutq bir-biri bilan oʻzaro aloqada rivojlanadi. O'qish, ko'rish idroki orqali harflarni bilish va farqlashdan boshlanadi. 
Bola nutqdan tovushni ajratadi va shu tovush ifodalagan harfni topadi. Keyin oʻqish jarayonida bola soʻz va boʻgʻindagi harfni sintez qiladi, oʻqilgan so'zni og'zaki nutqidagi soʻzga moslashtiradi.
Oʻqish jarayonida birinchi navbatda harfning grafik tasviri, farqi koʻrib idrok qilinadi. Lekin harflami idrok qilish va farqlash, o'qish jarayonining faqatgina tashqi tomonidir. Shuni orqasida til tovushlarining eng aniq va asosiy xarakterlari yotadi. Harf nutq tovushinjng yozuvdagi belgisi. Shuning uchun tovush-harf ifodasini o'zlashtirishning murakkab jarayoni nutqning tovush tomonini bilish va nutq tovushlarini aniqlash, farqlash bilan boshlanadi. Shundan keyingina ko'ruv tasvirdagi tovush, ya’ni harf ko'rsatiladi.
XXI asrning mashhur janrlaridan biri bo’lgan essening o’ziga xos jihatlari quyidagilar:
Esseda yozuvchining “men”i yaqqol sezilib turadi.
Esseda fikriy bog’liqlik mavjud bo’ladi. Barcha fikrlar bitta go’ya atrofida birlashadi. O’sha g’oyani dalillaydi hamda himoya qiladi;
ETIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!