O„zbek tilini o„qitish metodikasi (kognitiv-pragmatik yondashuv asosida)

topshiriq. Berilgan xalq maqollari tarkibidagi ostiga chizilgan so‗zlarni qavs ichidagilar bilan almashtirib o‗qing. Ularni nega almashtirib bo‗lmasligini tushuntiring.

1. Charaqlagan kun yaxshi, Ociq chehra–yuz yaxshi. (aft, bet, bashara, turq, oraz, diydor, tal‟at, ruxsor…)

   
   
2. 
   
   Yuzsiz kishiga yuzlanma. (aft, bet, bashara, turq, oraz, diydor, tal‟at, ruxsor…)
   

235
3.Tabassum–yuzga ko„rk. (jilmayish, irshayish, iljayish, ishshayish, tirjayish...)

Tabiiyki, birinchi maqol tarkibidagi yuz so„zini aft, bet, bashara, turq salbiy bo„yoqli birliklar bilan almashtirib bo„lmaydi yoki ikkinchi maqoldagi yuz asosini faqat bet muqobili bilan almashtirish o„rinli.
―Zid ma‘noli so‗zlar‖ mavzusi ta‟limida ham xalq maqollaridan, turli mazmundagi tarbiyaviy ahamiyatli aforizmlardan foydalanish mumkin. Jumladan,

1. 
   
   topshiriq. Berilganlar tarkibidan bir-biriga zid ma‘noli so‗zlarni toping. Ular ifodalagan lug‗aviy ma‘noni o‗z so‗zingiz bilan izohlang.
   

Adolat–daraxtni sug„armoq, zulm esa tikanga suv quymoqdir.
Yomon kunlar yaxshi bo„lar-u, yomon odam yaxshi bo„lmas hech qachon. (M.Yusuf)
Shodon kunim gul otgan sen, Chechak otgan izimga.
Nolon kunim yupatgan sen, Yuzing bosib yuzimga. (M.Yusuf)
Barcha shodlik senga bo„lsin, g„am-sitam, zorlik
menga.(E.Vohidov)

2. 
   
   topshiriq. Nuqtalar o‗rniga zid ma‘noli so‗zlardan mosini qo‗yib maqollarni o‗qing.
   

...kelsa–ishga, ...kelsa–oshga. (qari, yosh)

Tuyadan: ”Nega bo„yning ....” deb so„rasalar, ”qayerim ....” degan ekan. (to„g„ri, egri)
Yegulikning ozi– ....., ko„pi (dori, og„u)
.... o„qini .... kamoni bilan ot. (dushmanlik, do„stlik)
.... dil–guliston, ... dil–zimiston. (ochiq, yopiq)

3. 
   
   topshiriq. Jadvalning birinchi ustunida berilgan so‗zlarning antonimini ikkinchi ustundan toping va ularni uchinchi ustunda raqamlarda juftlang.