O’Zbek xalqining kelib chiqishI masalasida fanda mavjut ilmiy va konsepsiya qarashlar

Ilk temir davridan boshlab (mil. Avv. IX-VII asrlar) qadimgi dehqonchilik vohalarida yashovchi o`troq aholi o`zlari joylashgan hudud nomlari bilan atala boshlaganlar. Bular So`g`diyonadagi- so`g`diylar, qadimgi Xorazmdagi-xorazmiylar, qadimgi Baqtriyadagi-baqtriylar, qadimgi Chochdagi-chochliklar, Farg`onadagi- parkanaliklar shular jumlasidandir. Bu tarixiy nomlarning ko`plarini biz ilk yozma manbalarda, xususan zardo`shtiylik dinining muqaddas kitobi «Avesto»da, Ahmoniy hukmdorlarning mixxat asarlarida uchratamiz.

O’zbek tilining shakllanishida qarluq-chigil lahjasi muhim o’rin tutdi. O’zbek tilida umumbashariy g’oyalar va qarashlarni o’zida ifoda etgan ko’plab yuksak umrboqiy asarlarning yaratilishi buning yorqin isbotidir. O’zbek tilining yuksak badiiy jarangdorligi, boyligi va qudrati jihatidan o’sha davrda keng e’tirof topgan arab va fors-tojik adabiyotlaridan sira qolishmasligini ko’rsatadi.

O’zbek tilining shakllanishida qarluq-chigil lahjasi muhim o’rin tutdi. O’zbek tilida umumbashariy g’oyalar va qarashlarni o’zida ifoda etgan ko’plab yuksak umrboqiy asarlarning yaratilishi buning yorqin isbotidir. O’zbek tilining yuksak badiiy jarangdorligi, boyligi va qudrati jihatidan o’sha davrda keng e’tirof topgan arab va fors-tojik adabiyotlaridan sira qolishmasligini ko’rsatadi.

Bir necha asrlik bu tarixiy jarayon davomida yuechjilar deb nomlangan turkiy etnik guruhlar mahalliy aholi bilan aralashib, qo’shilib ketadilar. Milodiy IV-V asrlarda O’rta Osiyo hududiga xioniylar, kidariylar, eftaliylar nomli turkiy etnik guruhlar kirib keladilar. Kushonlar sulolasi ag’darilib, hokimiyat avval kidariylar, keyinroq eftaliylar qo’liga o’tadi.

Bir necha asrlik bu tarixiy jarayon davomida yuechjilar deb nomlangan turkiy etnik guruhlar mahalliy aholi bilan aralashib, qo’shilib ketadilar. Milodiy IV-V asrlarda O’rta Osiyo hududiga xioniylar, kidariylar, eftaliylar nomli turkiy etnik guruhlar kirib keladilar. Kushonlar sulolasi ag’darilib, hokimiyat avval kidariylar, keyinroq eftaliylar qo’liga o’tadi.