O’zbekistan respublikasi

Háreket este saqlawı – bul túrli háreketler yamasa sistemalardı este saqlap qalıw, saqlaw hám eslew. Ol, máselen, piyada júriw, mashinanı basqarıw, oyınǵa tusiw hám basqaları da túrli háreketli tájiriybe hám kónlikpelerdiń qáliplesiwi ushın tiykar bolıp xızmet etedi.
Emocional este saqlaw – bul bastan keshirilgen seziw hám emocional jaǵdayǵa salıstırǵanda este saqlaw. Sezimler bárha mútájlik hám qızıǵıwlarımızdıń qanday qanaatlandırıp atırǵanlıǵı, átirap - ortalıq penen múnásiybetlerimiz qanday ámelge asırılıp atırǵanlıǵı haqqında xabar berip turadı. Bastan keshirilgen hám este saqlawda saqlanıp qalǵan seziwler háreketke baslawshı yamasa ótmishte unamsız keshirmelerdi oyatqan háreketten tutıp qalıwshı xabarlar sıpatında payda boladı.
Obrazlı este saqlaw – bul qaraslar, tabiyat hám turmıs kórinisleri, sonday-aq, dawıs, iyis, dámlerge salıstırǵanda bolǵan este saqlaw. Ol kóriw, esitiw, tiyip iyis biliw hám dám biliw menen baylanıslı boladı. Ayırım waqıtta eydetik este saqlaw – bazı bir individlerdiń (eydetikler) aldın qabıl qılınǵan dene hám saxnalar júdá tolıq hám obrazdı este saqlaw hám eslew qábiletine iye bolǵan adamlar úshırap turadı. Eydetik obrazlar deneniń joqlıǵında júzege kelip, ápiwayı qarasqa tán bolmaǵan izshil kórgizbelilik ózgesheligine iye bolıwı menen qaraslarǵa uqsas boladı.
Sóz-logikalıq este saqlaw pikirler, túsiniklerdi este saqlap qalıw, saqlaw hám eslewde sáwlelenedi. Sóz-logikalıq (semantikalıq, verbal) este saqlaw járdeminde insan aqıliy qábileti xabar bazası payda boladı, kópshilik pikirlew operaciyaları (Oqıw, esap hám t.b.) ámelge asırıladı.Sóz-logikalıq este saqlawda áhmiyetli orındı ekinshi xabar sisteması iyelleydi.Sóz-logikalıq este saqlaw – bul ózinińápiwayı formalarında haywanlarǵa da tán bolǵan motorlı, emocional hám obrazli este saqlawlardan parıqlı túrde tek insanǵa tán bolǵan arnawlı este saqlaw. Este saqlawdiń bul turi mektep hám joqarı Oqıw orınlarındaǵı Oqıw procesinde bilimlerdi ózlestiriwde jetekshi orındı iyelleydi.
Este saqlaw xızmet maqsetine baylanıslılıǵına kóre erksiz hám erkli este saqlawlarǵa bólinedi. Bir nárseni este saqlap qalıw yamasa eske túsiriw arnawlı maqsetke iye bolmaǵan este saqlap qalıw hám eslew erksiz este saqlaw delinedi. Usınday maqset gózlengeninde erkli este saqlaw haqqında sóz júritiledi.
Xabar saqlawdıń waqıt boyınsha belgilengenligine baylanıslı túrde este saqlawdı qısqa múddetli, uzaq múddetli hám operativ este saqlawǵa bóliw múmkin. Shegaralanǵan waqıt (30 sanıyagacha) ishinde xabar saqlaw ózgesheligine iye bolǵan hám uslap qalınatuǵın elementlar sanınıń shegaralanǵanlıǵı menen ajıralıp turatuǵın este saqlaw qısqa múddetli este saqlaw delinedi.Bul este saqlaw qabıl etilgenlerdiń tek ǵana Ulıwma lastırılǵan obrazın, onińáhmiyetke beyim elementlerin saqlap qaladı. Este saqlawdıń usı túriniń kólemi 5-7 obekt penen shegaralanǵan.[1]
Uzaq múddetli este saqlaw – materialdı shegaralanbaǵan waqıt aralıǵında hám xabardı shegaralanbaǵan kólemde uslap qalıw ózgesheligine iye bolǵan este saqlaw túrlerinen biri.
Operativ este saqlaw – belgili xızmetti orınlawda payda bolatuǵın, usı xızmetke qısqa múddetli hám uzaq múddetli este saqlawdan kelip atırǵan xabardı saqlawǵa tiyisli xızmet kórsetiwshi aralıq xızmetin orınlaw ushın zárúr bolǵan este saqlaw túri. Bul este saqlaw túri xabardı saqlaw dawamlılıǵı hám óz qásiyetlerine kóre qısqa hám uzaq múddetli este saqlawlar ortasındaǵı aralıq jaǵdayın iyelleydi. Operativ este saqlawda materialdıń saqlanıw waqıtı operaciyanıń orınlanıw dawalıliǵı menen anıqlanadı. Anıqlanıw dárejesine kóre este saqlaw mexanikalıq hám logikalıq este saqlawǵa bólinedi. Logikalıq este saqlaw – yad alınıwı zárúr bolǵan materialdaǵı logikalıq baylanıslardı ornatıw hám túsiniwge tiykarlanǵan este saqlaw túri. Oylaw hám este saqlawdıń baylanısı psixologiyada bar túsinerli bolǵan nárse ańsat eslep qalınadı, degen aqidada kórsetiledi. Mexanikalıq este saqlawúyreniw hám turmıslıq tájiriybe arttırıw qábileti túrinde payda boladı. Kórip shıǵılǵan este saqlaw túrleri óz aldına ózleri payda bola almaydı. Pikir hám túsinik este saqlawı sóz-logikalıq este saqlaw sıpatında, sonday-aq, hár bir jeke jaǵdayda erkli yamasa erksiz boladı.