Өзбекистан республикасының физикалық ҲƏм юридикалық шахслардың

2. Нызамның мақсети.
Нызамның мақсети – физикалық ҳəм юридикалық 
шахслардың өз ҳуқықларын, еркинлерин ҳəм нызамлы мəплерин 
қорғаў бойынша мəмлекетлик органларға мүрəжатлары 
тараўындағы қатнасықларды тəртипке салыўдан ибарат.
3. Нызамның мазмуны.
Түсиник берилип атырған Нызам бес бапқа жəмленген 31 
статьядан ибарат: биринши бап усы ҳуқықый қатнасықлар 
тараўындағы улыўма режелер бекитилген 9 статьядан (1-9-
ст.); екинши бап физикалық ҳəм юридикалық шахслардың 
мүрəжат етиў ҳуқықының кепилликлерин белгилеп берген 6 
статьядан (10-15-ст.) ибарат; үшинши бапта берилген 5 статья-
да мүрəжатларды бериў ҳəм оларды көрип шығыў тəртиби бе-
китилген (16-20-ст.); төртинши бап 4 статьядан ибарат болып 

---

13
(21-24-ст.), оларда физикалық ҳəм юридикалық шахслардың 
ҳуқықлары ҳəм мүрəжатларды көрип шығыўда мəмлекетлик 
органлардың миннетлери белгилеп қойылған. Тартыслар-
ды шешиўден баслап усы Нызамның күшке кириў тəртибине 
шекемги жуўмақлаўшы режелер бесинши баптағы 7 статьяда 
жəмленген (25-31-ст.).
Нызам төмендегидей бир қатар императив режелерди 
өз ишине алған: мəмлекетлик органлардың ҳəм лаўазымлы 
шахслардың олардың ўəкилликлерине сəйкес физикалық ҳəм 
юридикалық шахслардан келип түскен мүрəжатларды көрип 
шығыў, бул мүрəжатлар бойынша зəрүр шешимлер қабыллаў 
миннетлери; физикалық ҳəм юридикалық шахсларды жеке 
қабыллаўды шөлкемлестириў; физикалық ҳəм юридикалық 
шахслардың мүрəжатларын көрип шығыў тəртибиниң 
сақланыўын 
қадағалаўды 
тəминлеў; 
физикалық 
ҳəм 
юридикалық шахслардың ҳуқық ҳəм еркинликлери бузылыўын 
келтирип шығарыўшы себеплерди анықлаў ҳəм сапластырыў.
Нызамның 21-статьясында мүрəжатларды көрип шығыўда 
физикалық ҳəм юридикалық шахсларға берилген ҳуқықлардың 
дизими келтирилген. Олардың ишинде төмендеги нормалар 
бар: мүрəжат етиўшиниң мүрəжатты көрип шығыў барысы 
туўралы мəлимлеме алыў, жеке өзи ўəжлерин баян етиў ҳəм 
түсиндириўлер бериў, мүрəжатты тексериў материаллары ҳəм 
оны көрип шығыў нəтийжелери менен танысыў, қосымша 
материаллар усыныў ямаса оларды басқа органлардан сорап 
алыў ҳаққында илтимас етиў, адвокат жəрдеминен пайдаланыў 
ҳуқықы. Буннан тысқары, усы Нызамның 18-статьясы 
11-бөлимине муўапық, физикалық ҳəм юридикалық шахслар 
өз мүрəжатларын олар көрип шығылғанға шекем ҳəм көрилип 
атырған ўақытта мүрəжат бойынша қарар қабыл етилгенге ше-
кем жазба ямаса электрон формада арза бериў арқалы қайтарып 
алыў ҳуқықына ийе.

---

14
Исте шубалаңқылыққа жол қоймаў мақсетинде Нызамның 
19-статьясында пуқаралардың мүрəжатлары менен ислеўдиң 
түрли басқышларында қатаң мүддетлер белгилеп қойылған.
Нызамда мүрəжатларды көрип шығыў ушын тийкар-
сыз рəўиште басқа мəмлекетлик органларға өткериў ямаса 
қарарлары яки ҳəрекетлери (ҳəрекетсизлиги) үстинен шағым 
етилип атырған органларға яки лаўазымлы шахсларға жибериў 
қадаған етилген (18-ст. 3-б.).
Нызамнын 20-статьясы нызам шығарыўшы тəрепинен 
орынлаўшыларға жазба мүрəжаттың формасына қойылған 
талаплар сақланбағанлығы себепли мүрəжатты көрмей 
қалдырыў ҳуқықын беретуғын жағдайларға бағышланған. Олар 
төмендегилерден ибарат: автор мүрəжатта өзиниң фамилиясын, 
исмин ҳəм əкесиниң исмин, жасайтуғын жерин (почта мəнзилин) 
көрсетпеген болса яки олар туўралы жалған мағлыўматлар 
көрсетилген болса; сондай-ақ, имза (электрон санлы имза) 
менен тастыйықланбаған, яғный аноним мүрəжатлар (бунда 
мүрəжатта қойылған сораўларға жуўап алыў имканиятынан 
айырылыўына мүрəжат етиўшиниң өзи себепкер); мүрəжатлар 
физикалық ҳəм юридикалық шахслардың ўəкиллери арқалы 
берилгенде олардың ўəкиллигин тастыйықлаўшы ҳүжжетлер 
болмаған жағдайлар; сондай-ақ, Нызамның 20-статьясы 
3-бөлимине муўапық, мүрəжатлар нызамда белгиленген басқа 
талапларға сəйкес болмаған жағдайлар.
Нызамда белгиленген мүрəжатларды көрип шығыў барлық 
түрдеги мүрəжатларға тийисли, көрип шығыў тəртиби тəртиби 
басқа нызамлар менен ретлестирилетуғын мүрəжатлардан 
тысқары (Нызамның 2-ст. 3-б.)