O’zbеkiston r

O’ZBЕKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA
KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI


MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOSHKЕNT AXBOROT TЕXNOLOGIYALARI UNIVЕRSITЕTI
AMALIY TOPSHIRIQ

Bajardi : Toshtemirov Husniddin
Tekshirdi: Iskandarova Sayyora



Annotatsiya: Cisco Packet Tracer - bu Cisco tomonidan yaratilgan tarmoq emulyatori. Ushbu dastur sizga turli xil protokollarni qo'llab-quvvatlagan holda ixtiyoriy topologiyalarda turli xil uskunalarda tarmoqlarni qurish imkonini beradi. Cisco Packet Tracer dasturiy yechimi turli tarmoq qurilmalari ishini simulyatsiya qilish imkonini beradi: marshrutizatorlar, kalitlar, simsiz ulanish nuqtalari, shaxsiy kompyuterlar, tarmoq printerlari, IP telefonlar va boshqalar. Interaktiv simulyator bilan ishlash o'nlab va hatto yuzlab qurilmalardan iborat haqiqiy tarmoqni o'rnatish imkonini beradi. Sozlamalar, o'z navbatida, qurilmalarning turlariga bog'liq: ba'zilari Cisco IOS operatsion tizimining buyruqlari yordamida, boshqalari grafik veb-interfeys orqali, boshqalari esa operatsion tizim buyruq qatori yoki grafik menyular orqali sozlanishi mumkin.



Marshrutizatorlar maxsus marshrutlash algoritmlari asosida ma'lumotlarni uzatishning optimal marshrutini izlash uchun ishlatiladi, masalan, tranzit tugunlarining eng kam soniga ega marshrutni (yo'lni) tanlash. Marshrutizatorlar 3 (uch) sinflari mavjud ular quydagilar

Yuqori sinf marshrutizatorlari – magistral marshrutizatorlar deb ataladi (backbone routers). Bu xildagi marshrutizatorlarning unumdorligi eng yuqori bo’ladi. Ular yordamida korxonalarning magistral tarmoqlari yoki biron bir xududning global tarmog’i magistrali hosil qilinishi mumkin. Magistral marshrutizatorlar yordamida sekundiga bir necha 100 ming, xatto bir necha millionlab paketlarni ishlash amalga oshiriladi.

O’rta sinf marshrutizatorlari - deganda mintaqaviy bo„limlar uchun mo’ljallangan marshrutizatorlar tushuniladi. Ular yordamida mintaqaviy bo’limlarni, markaziy ya‟ni, magistral tarmoq bilan bog’lash amalga oshiriladi. Ushbu marshrutizatorlar, yuqori sinf marshrutizatorlarining nisbatan soddalashtirilgan variantlari hisoblanadi.
Quyi sinf marshrutizatorlari – uzoq masofalarda joylashgan offislar uchun mo’ljallangan marshrutizatorlardir. Ular yordamida uncha katta bo’lmagan ofislarni korxona tarmog’i bilan ulash amalga oshiriladi. Bunday marshrutizatorlar uncha katta tezlikka ega bo’lmagan kanallar orqali ishlash uchun mo’ljallangan, jumladan ularda telefon tarmoqlari orqali ulanish portlari ham mavjud bo’ladi.






Kommutatorlar OSI modelining havola qatlamida ishlaydigan qurilmalar bo'lib, bir yoki bir nechta tarmoq segmentlarida bir nechta tugunlarni birlashtirish uchun mo'ljallangan. Kommutator paketlarni ichki jadval - kommutatsiya jadvali asosida uzatadi, shuning uchun trafik faqat u mo'ljallangan MAC manziliga boradi va barcha portlarda takrorlanmaydi (hubda bo'lgani kabi).



Konsentratorning kommutatorga nisbatan afzalligi faqat uning portlari signalni kuchaytirish imkoniyatiga egaligi va narxining arzonligidadir. Ammo lokal tarmoq tarkibidagi ulanuvchi qurilmalar soni 8 tadan ortgandan so‘ng konsentrator tarmoqning ishlash tezligini pasayishiga sabab bo‘ladi. Yana bir asosiy kamchiliklaridan biri Konsentrator (hub) bitta portda qabul qilingan paketni boshqa barcha portlarga takrorlaydi.

Simsiz qurilmalar

Simsiz Wi-Fi texnologiyalari va ularga asoslangan tarmoqlar. Simsiz kirish nuqtalarini o'z ichiga oladi.
Simsiz kirish nuqtasi. Lokal tarmoq qurilishida shunday xolatlar bo‘lishi mumkinki simsiz kirish nuqtasi qurilmasi zarur bo‘ladi. Masalan:  Lokal tarmoq kommutator orqali tashkil etildi, lekin lokal tarmog‘ga Wi-Fi standarti orqali ulanilishi lozim bo‘lgan qurilmalar mavjud;  Lokal tarmoq internetga shunday mashrutizator orqali ulanganki bu marshrutizatorga simsiz ulanshi imkoniyati yo‘q;  Lokal tarmoq internetga simsiz ulanish imkoniyatiga ega bo‘lmagan modem orqali ulangan;  Lokal tarmoq internetga shunday marshrutizator orqali ulanganki, bu marshrutizator loqal tarmoq qurilmalarini Wi-Fi standarti orqali ulash imkoniyatiga, ammo marshrutizator xosil qilayotgan Wi-Fi hududning ko‘lamini kattalashtirish lozim. Yuqorida sanab o‘tilgan barcha xollarda simsiz ulanish nuqtasi qurilmasi qo‘llaniladi.

Kabel turlari	Tasnifi
	Marshrutizatorlar va Kommutatorlar bilan kompyuterlar o’rtasidagi konsoli ulanishi taminlaydi. Kompyuter bilan ishlash uchun konsol seansi uchun ba'zi talablar bajarilishi kerak: Ikkala tomonning ulanish tezligi bir xil bo'lishi kerak, har ikki tomon uchun 7 bit ma'lumot (yoki 8 bit) bo'lishi kerak, paritet bir xil bo'lishi kerak, 1 yoki 2 to'xtash bit bo'lishi kerak (lekin ular bir xil bo'lishi shart emas). bir xil) va ma'lumotlar oqimi ikkala tomon uchun ham har qanday bo'lishi mumkin
	Ushbu turdagi mis kabel OSI modeli bo'yicha turli darajalarda ishlaydigan qurilmalarni ulash uchun standart Ethernet muhitini ta'minlaydi (masalan, markaz - router, kommutator - shaxsiy kompyuter, router - markaz). Kabelni quyidagi turdagi portlarga ulash mumkin: 10 Mbit / s (Ethernet), 100 Mbit / s (Fast Ethernet) va 1000 Mbit / s (Gigabit Ethernet).
	Ulanish OSI modeliga ko'ra bir xil darajada ishlaydigan qurilmalarni ulash uchun mis Ethernet muhitini foydalaniladi (masalan, hub - hub, PC - PC, PC printer). Kabelni quyidagi turdagi portlarga ulash mumkin: 10 Mbit / s (Ethernet), 100 Mbit / s (Fast Ethernet) va 1000 Mbit / s (Gigabit Ethernet).
	Optik tolali kabel optik portlarni (100 Mbit / s yoki 1000 Mbit / s) ulash uchun ishlatiladi.
	Modem portlari bo'lgan qurilmalar o'rtasida telefon kabeli ulanishi mumkin. Modem ulanishiga misol sifatida modem yordamida kompyuterni telefon liniyasi orqali Internetga ulash mumkin.
	Koaksiyal kabel koaksiyal portlar, masalan, kabel modem portlari o'rtasida ishlatiladi.
	Ushbu turdagi ulanish ko'pincha WAN ulanishlarini tashkil qilish uchun ishlatiladi. Keyin kabel qurilmalarning WAN portlariga ulanadi. Agar ushbu ulanish turi tanlansa, bir qurilma DCE funktsiyasini bajaradi, ikkinchisi esa avtomatik ravishda DTE tomoni sifatida ishlaydi. Bunday ulanishda DCE tomonida taymer yoqilgan bo'lishi kerak. DTE tomonidagi taymer ixtiyoriy. Ulanishning mos keladigan uchida soat belgisi mavjudligi bu uchning DCE funktsiyasini bajarishini ko'rsatadi.