O’zbekiston respublikasi aloqa, axborotlashtirish va telekommunikatsiya texnologiyalari davlat qo’mitasi

Zamonaviy ta’lim-axborot muhitida pedagogika muammolari

Pedagogik tizimning elementlari an‘anaviyligi kabi ta‘lim beruvchi, ta‘lim beradigan, maqsadlari, tarkibi shuningdek maxsus vositalar ta‘lim usullariva formalari ko‗rsatilgan.
Hozirgi vaqtda ilmiy-pedagogik va administrativ muhitida ta‘lim-axborot tushunchasidan doimo foydalanadilar. Umuman gapirganda, ta‘lim-axborot muhiti bo‗lgan va YA.A.Kamenskiygacha ham mavjud, u holda hozir uning vositasida doimo muhitdan foydalanadilar, ba‘zan ―makon‖ deb ham qo‗l siltaydilar. Haqiqatdan ham nima uchun ―muhit‖ tizim emas ? Bu tushunchaning ekspanensiyasi olim-pedagoglar tomonidan olib borilgan emas, ta‘limda zodagonlar kirib kelishi hech qachon sof definatsiyadan emasligi bosh qotiriladi. Zamonaviy ta‘lim-axborot muhitining aniqlangan to‗plamini tahlil qilishdan shunday kiritishgaruxsat beradimi,bu turli tizimlar yig‗indisi bo‗lib, axborot- texnika va o‗qv-metodik, o‗quv jarayonga yo‗naltirilgan shuningdek ta‘lim jarayonining qatnashchilari ta‘minotidir. Muallifga bu tushunchani traktovkasini tashkil etishda muhokama qilish uchuntavsiya etilgan. Ta‘lim -axborot muhiti-bu pedagogik tizimning plyus ta‘minoti, moliyaviy-iqtisodiy, tizimosti, material- texnik, normativ-huquqiy, marketing va menejmentdir.
Haqiqatdan ham, ba‘zi ideal holatda murakkab hodisalarni farqlashda va ilmiy maslahatlarni ishlab chiqishda, umumiy maqsad jarayonini tashkil etishda matematik yoki modelning paydo bo‗lishni tushuntirilishi ishlab chiqiladi.
Moskva davlat iqtisodiyot, statistika va informatika universitetiningta‘lim texnologiyalarida olib berilgan tadqiqotlar shuni ko‗rsatdiki,o‗quv jarayoni klassik kunduzgi ta‘lim sxemasi va jarayonni o‗tishi bo‗yicha masalan-Internetda-ta‘lim bir nazariy modelda o‗tkaziladi. SHunday qilish ham kerak, bundafankuchi turi jarayonlari bir nazariy modelda o‗tkazishdan iborat. Ko‗pchilik amaliyotchi- pedagoglar nazariyaga bog‗lab, xuddi eng asosiysi ular uchun shu narsazarur. Bu to‗g‗ri yo‗l emas va biz misol qiliyu shunday holatni ko‗rsatamizki, zazariy model pedagogik jarayoninig invariantligini tushuntirib, ta‘lim muhiti qanday jarayonda o‗tayotganligini anglatadi. Platon(era. avv 378) vaqtining parentetikmaktabiniolaylik, o‗sha vaqtda bilim o‗qituvchidan o‗quvchiga etkazilganda bog‗ atrofida aylanib yurganlarida yoki zamonaviy universitetning auditoriyalarida va nihoyat virtual universitetda-pedagogik jarayonlar pedagogik tizimda sodir bo‗lgan, elementlari esa bloklardan hisoblanib nomi bo‗yicha
mantiqiy qo‗yilgan ilmiy savollardan paydo bo‗lgan: kim o‗qityapti, kimni o‗qitayaptitilar, nimani o‗qitayaptitilar, nima yordamida, qanday qilib o‗qityapti degan savollar.
SHunday qilib, biz modelni qabul qilganimizda pedagogikjarayonlarni tahlil qilish uchun ―hamma vaqtlarda‖ gapiramiz. Unda keyingi o‗tishda bizning zamonaviy ta‘lim-axborot muhiti tushunchasi haqida kirishda gapirib o‗tamiz. Mana mukin bo‗lgan o‗tishlardan biri. Zamonaviy ta‘lim-axborot muhiti-bu pedagogik tizimning, uning plyus ta‘minoti moliyaviy-iqtisodiy, tizimosti, material-texnik, normativ-huquqiy, marketing va menejmentidir. SHundan ko‗rinib turibdiki, zamonaviy ta‘lim-axborot muhitining barcha nazariy yadrosipedagogik tizimni tashkil etadi, fan esa pedagogik jarayonlarning yangi shu ta‘limda tadqiq qilinib,
―Elektron pedagogika‖ deb shartli nomlanishi mumkin. Avvalgi bo‗limimizda biz zamonaviy ta‘lim-axborot muhiti tushunchasiga aniqlik kritilgan edi. Ta‘lim tajribasiga ega bo‗lgan nazariy o‗qitishni ishlab chiqish shuni ko‗rsatdiki, zamonaviy ta‘lim-axborot muhitida ta‘lim jarayonlarini samarali tayyorlashda va amalga oshirishda yangi pedagogika zarur bo‗lib, uni shartli ravishda elektorg pedagogikani ―E-pedagogika‖ deb ataladi. Bu nom, albatta, ayrim pedagoglarni hayratga tushirmaydi, lekin xuddi shunday fanlarning ham ―Elektron tijorat‖,
―Elektron iqtisodiyot‖ nomlari mavjud. SHuningdek ambitsioz proekti xuddi
―Elektron Rossiya‖ kabidir. Yangi pedagogik fanlarning rivojlanish huquqi bo‗yicha boshqa pedagogik fanlarning aniqlangan joyining muhitiniajratish mumkin. Har bir fanshuingdek pedagogika o‗zining predmetiga ega, buhaqiqiy soha bo‗lib, uni tadqiqqilishidir. Bizga ma‘lumki, an‘anaviy pedagogika predmeti pedagogik tizim hisoblanadi. Ilmiy tadqiqoti pedagogik tizimni loyihallashtirish va ishlab chiqish pedagogikapredmetidan iborat. Pedagogik tizim elementlari barcha pedpgogikfanning muammolarini bartaraf qiladi.
Mantiqan o‗ylasak, pedagogika predmeti xudddi an‘anaviy pedagogika tizimidir. Istalgan pedagogika strukturasi (antik, o‗rtaasrlar, burjua, sotsialistik, zamonaviy) ettita invariant elementlarining o‗zaro bog‗langan yig‗indisni kqrsatish mumkin. Kanonik pedagogika tizimi an‘anaviy jarayon o‗tishi ,xuddi etti ta elementlardan tashkil topganligi ma‘lum; ta‘lim maqsadi, ta‘lim tarkibi, o‗qitadigan, o‗quvchilar, usullar. o‗qitish vositalari va formalari bu uni tadqiq qilish uchun va pedagogikaning paydo bo‗lish butunligi kabi ushlab chiqishiga ruxsat beradi. Pedagogiktizimning strukturasi ochiq ta‘limni xuddi etti tizimning maniqiy davomi va rivojlanishi kabi ko‗rib chiqishimiz mumkin, lekin uning ta‘limiy elementlari o‗zgaradi. Maqolada pedagogik tizimning elementlari mantiqi ko‗rib chiqilgan. Majmuani tashkil ettirishdagi muammo-bu yangi elektron pedpgogika rivojlanishiga bir qadam qo‗yishi mumkin. Bu muammolarni o‗zining asosida an‘anaviy pedpgogika muammolaridan qochib, lekino‗zining xususiyatlari va aksetlariga ega. SHuning uchun pedagogikaning psixo-pedagogik muammolarni ko‗rib chiqasmiz, Internet ta‘limga e‘tiborni aksentlaymiz. Bu muammo shunday kompleksda echilishi kerakki, birgalikda-aks holda biz bo‗shliqda uchib yurib yaratilgan. Zamonaviy ta‘lim-axborot muhiti bekorga ketgan, agar uni boshidan yaratgan, umuman hech qanday yaxshi narsa chiqmaydi.
Bu muammolarni tartib bilan sanab fizika muhimligi bo‗yicha emas.

1. 
   Zamonaviy ta‘lim-axborot muhitida nazariy o‗qtish muammosining mavjud emasligi, uning tarkibiyo qism kategoriya apparat-tushunchasining mavdud emasligi;
   
2. 
   Optimal o‗quv metodik kompleks usullari muammosini zamonaviy ta‘lim- axborot muhitidasamarali o‗qitish uchun va turli tushunchalarda uning didaktik elementlarini joylashtirish va metodik o‗qitish;
   
3. 
   O‗quv materialning psixo-ergonomik muammosining optimizatsiyasi, inson tomonidan o‗quv materialining qabul qilinishi, elekrton ko‗rinishda taqdim etish va uni tushunish;
   
4. 
   O‗qituvchilar va o‗quvchining tayyorgarligi zamonaviy ta‘lim-axborot muhitida kiritilishi;
   
5. 
   Tarbiyaviy muammolar ta‘limjarayonida kunduzgi ta‘lim qatnashchilarining aroqasi chaqirilishining chegaralanganligi;
   
6. 
   Valeologig muammolar.
   

Maqolada sanab o‗tilgan muammolar tarkibi muallif tomonidan to‗liq muhokama qilinadi.