O’zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va komm unikatsiyalarni rivojlantirish va

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARNI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI QARSHI FILIALI

“TELEKOMMUNIKATSION TEXNALOGIYALARI VA KASBIY TA'LIM"

FAKULTETI

TT-11-21 - guruh 2-bosqich talabasi "Elektronika va sxemalar 1" fanidan tayyorlagan

BAJARDI: QUDRATOV.M
MUSTAQIL ISHI-1
TEKSHIRDI:
RUSTAMOVA.M

• Diod va tranzistorli xotira elementlarining chastota va vaqt bo’yicha xarakteristikalarinig o’zaro bog’liqligi.
• Ma’lumotlar o’zgartiruvchi standart sxemalarni qamragan analog

tizimlar dunyosi bilan kompyuterlar tizimlarining o’zaro ta’sirlari bilan bog’liq muammolar.

• Shinalar va boshqa o’zaro bog’lovchi hamda aloqa tarmoqlarining

vazifalari.

• Sodda sxemalarni modellash va taxliilash uchun sxema simmulyatorlaridan foydalanish.
• Elektr zanjirlarni kontur toklar, tugun potensiallar, supperpozitsiya, Tven teoremasi va Norton teoremasi asosida tahlili.

MAVZU : Diod va tranzistorli xotira elementlarining chastota va vaqt bo’yicha xarakteristikalarinig o’zaro bog’liqligi.
REJA:

• Diod haqida.
• Tranzistor.

Diod- bir tomonlama еlektr o’tkazuvchanlik xossasiga еga bo’lgan ikki еlektrodi asbob.
Еlektrvakuumli, yarim o’tkazgichli diod, gazotron xillari bor. Radiotexnika, еlektronika, еnetgetika va
texnikaning boshqa sohalarida asosan,
o’zgaruvchan tokni to’g’rilash, detektrlash, chastotani qayta o’zgartirish, еlektr zanjirlarni almashlab ulashda ishlatiladi.
Quyida diodli qurilmaning batafsil tavsifi keltirilgan, bu ma'lumotni o'rganish ushbu elementlarning ishlash tamoyillarini yanada yaxshiroq tushunish uchun zarur:

• Ramka- shisha, metall yoki bardoshli keramik materiallardan tayyorlanadigan vakuumli tsilindr.
• Balon ichida 2 ta elektrod bor. Birinchisi, elektronning emissiya jarayonini ta'minlash uchun mo'ljallangan, isitiladigan katod. Dizaynda eng sodda

bo'lgan katod - bu kichik diametrli filaman, u ish paytida isitiladi, lekin bugungi kunda bilvosita isitiladigan elektrodlar keng tarqalgan. Ular metalldan yasalgan tsilindrlar va elektronlarni chiqarishga qodir bo'lgan maxsus faol qatlamga ega.

• Katod ichida bilvosita issiqlik ma'lum bir element bor - elektr toki ta'sirida qizib ketadigan sim, u isitgich deb ataladi.

• Ikkinchi elektrod bu anod, katod tomonidan chiqarilgan elektronlarni qabul qilish uchun kerak. Buning uchun u ikkinchi elektrodga nisbatan ijobiy salohiyatga ega bo'lishi kerak. Ko'p hollarda anod ham silindrsimon bo'ladi. Ikkala elektrod ham vakuum qurilmalari emitent va yarimo'tkazgichli elementlar turiga mutlaqo o'xshaydi.
• Diyot kristalini tayyorlash uchun silikon yoki germaniya eng ko'p ishlatiladi. Uning qismlaridan biri p-tipdagi elektr o'tkazuvchan va sun'iy usul bilan hosil qilingan elektronlar etishmasligiga ega. Kristalning qarama-qarshi tomoni ham n-tipli o'tkazuvchanlikka ega va ortiqcha elektronga ega. Ikki hudud o'rtasida p-n birikmasi deb ataladigan chegara bor.