O‘zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti urganch filali dasturlash 1 fanidan Mustaqil ish Gurux: 972-21

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT
TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI
RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI URGANCH FILALI
Dasturlash 1 fanidan

Mustaqil ish

Gurux: 972-21
Topshirdi: Normuminov Muhriddin
Fan o’qituvchisi:______________________

Urganch 2022
Mavzu: Konstruktorlar va ularni tashkil etish usullari
Yuqoridagi ikkita konsepsiyani amalga oshirish uchun C++ tilida sinflar ishlatiladi. Sinf termini bilan Obyektlar turi aniqlanadi. Sinfning har bir vakili (nusxasi) Obyekt deb nomlanadi. Har bir Obyekt o’zining alohida holatiga ega bo’ladi. Obyekt holati uning berilganlar-a’zolarning ayni paytdagi qiymati bilan aniqlanadi. Sinf vazifasi uning funksiya-a’zolarining sinf Obyektlari ustida bajaradigan amallar imkoniyati bilan aniqlanadi.
Berilgan sinf Obyektini yaratish konstruktor deb nomlanuvchi maxsus funksiya-a’zo tomonidan, o’chirish esa destruktor deb nomlanuvchi maxsus funksiya–a’zo orqali amalga oshiriladi.
Sinf ichki berilganlarini murojaatni cheklab qo’yishi mumkin. Cheklov berilganlarni ochiq (public), yopiq (private) va himoyalangan (protected) deb aniqlash bilan tayinlanadi.
Sinf, shu turdagi Obyektning tashqi dunyo bilan o’zaro bog’lanishi uchun qat’iy muloqot shartlarini aniqlaydi. Yopiq berilganlarga yoki kodga faqat shu Obyekt ichida murojaat qilish mumkin. Boshqa tomondan, ochiq berilganlarga va kodlarga, garchi ular Obyekt ichida aniqlangan bo’lsa ham, dasturning ixtiyoriy joyidan murojaat qilish mumkin va ular Obyektni tashqi olam bilan muloqotni yaratishga xizmat qiladi. Yaratilgan Obyektlarni, ularni funksiya–a’zolariga oddiygina murojaat orqali amalga oshiriluvchi xabarlar (yoki so’rovlar) yordamida boshqarish mumkin. Keyinchalik Windows xabarlari bilan adashtirmaslik uchun so’rov termini ishlatiladi.
Vorislik – bu shunday jarayonki, unda bir Obyekt boshqasining xossalarini o’zlashtirishi mumkin bo’ladi. Vorislik orqali mavjud sinflar asosida hosilaviy sinflarni qurish mumkin bo’ladi. Hosilaviy sinf (sinf–avlod) o’zining ona sinfidan (sinf-ajdod) berilganlar va funksiyalarni vorislik bo’yicha oladi, hamda ular satriga faqat o’ziga xos bo’lgan qirralarni amalga oshirishga imkon beruvchi berilgan va funksiyalarni qo’shadi. Ajdod sinfdagi himoyalangan berilgan-a’zolarga va funksiya-a’zolarga ajdod sinfda murojaat qilish mumkin bo’ladi. Bundan tashqari, hosilaviy sinfda ona sinf funksiyalari qayta aniqlanishi mumkin. Demak, vorislik asosida bir-biri bilan “ona-bola” munosabatidagi sinflar shajarasini yaratish mumkin. Tayanch sinf termini sinflar shajarasidagi ona sinf sinonimi sifatida ishlatiladi. Agar Obyekt o’z atributlarini (berilganlar-a’zolar va funksiyalar–a’zolar) faqat bitta ona sinfdan vorislik bilan olsa, yakka (yoki oddiy) vorislik deyiladi. Agar Obyekt o’z atributlarini bir nechta ona sinflardan olsa, to’plamli vorislik deyiladi.
Deyarli barcha dasturlash tillarida ma’lumot va ma’lumotlar toifasi mavjud.
Ma’lumot – bu son, qator yoki belgi bo’lib u kompyuter xotirasidan ma’lum joy egallaydi va uning ustida turli xil amallar bajarish mumkin.
Ma’lumot toifasi – bu xotiradan bir xil joy egallovchi va shakli bir xil bo’lgan ma’lumotlar guruhining nomi.