O‘zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti elektronika va sxemalar

2.Ularning ishlash prinsipi


Intel Pentium 4


Mikroprosessor qanday ishlashini tushunish uchun ichkariga qarash va uning ichki qismlari to'g'risida bilish foydali bo'ladi. Jarayon davomida, shuningdek, montaj qilish tili - mikroprosessorning ona tili va muhandislar protsessor tezligini oshirish uchun nima qilishlari to'g'risida ham bilib olishingiz mumkin.

Mikroprotsessor protsessorga nima qilish kerakligini aytadigan mashina ko'rsatmalar to'plamini ishlaydi. Ko'rsatmalar asosida mikroprotsessor uchta asosiy narsani bajaradi:

• 
  ALU (arifmetik mantiqiy qurilma) yordamida mikroprosessor matematik operatsiyalarni bajarishi mumkin. Masalan, qo'shish, ayirish, ko'paytirish va bo'lish. Zamonaviy mikroprotsessorlar juda murakkab operatsiyalarni bajarishga qodir
  
• 
  Mikroprotsessor ma'lumotlarni bitta xotiradan boshqa joyga ko'chirishi mumkin
  
• 
  Mikroprotsessor qaror qabul qilishi va ushbu qarorlar asosida yangi ko'rsatmalar to'plamiga o'tishi mumkin.
  

Ochig'ini aytganda, mikroprotsessor murakkab narsalarni qiladi, lekin yuqorida men uchta asosiy faoliyatni tasvirlab berdim. Quyidagi diagrammada ushbu uchta narsani bajarishga qodir bo'lgan juda oddiy mikroprotsessor ko'rsatilgan. Ushbu mikroprotsessor quyidagilarga ega:

• 
  Xotiraga kirishni yuboradigan manzil avtobusi (8, 16 yoki 32 bit)
  
• 
  Ma'lumotni xotiraga uzatadigan yoki ma'lumotlarni xotiradan oladigan ma'lumotlar avtobusi (8, 16 yoki 32 bit)
  
• 
  RD (o'qing, o'qing) va WR (yozish, yozish) xotirani o'rnatishni yoki manzilni olishni xohlaganligini aytadi
  
• 
  Protsessor soatining ketma-ketligini ko'rishga imkon beradigan soat chizig'i
  
• 
  O'qitish hisoblagichini nolga qaytaradigan va bajarishni qayta boshlaydigan dastlabki qator
  

Mikroprosessor xotirasi

  Ilgari biz manzillar va ma'lumotlar avtobuslari, shuningdek o'qish va yozish satrlari haqida suhbatlashdik. Bularning barchasi RAM (tasodifiy kirish xotirasi) yoki ROM (faqat o'qish xotirasi yoki faqat o'qish uchun xotira, ROM) ga ulanadi - odatda ikkalasi bilan. Bizning mikroprotsessorimiz misolida bizda 8 bitdan iborat keng manzilli avtobus va bir xil keng ma'lumot uzatish avtobusi - shuningdek 8 bit mavjud. Bu shuni anglatadiki, mikroprosessor 2 ^ 8 dan 256 baytgacha bo'lgan xotiraga kira oladi va bir vaqtning o'zida 8 bit xotirani o'qiy va yoza oladi. Faraz qilaylik, ushbu oddiy mikroprotsessor 0 va 128 bayt operativ xotiradan 128 manzilgacha boshlanadigan 128 bayt ichki xotiraga ega.

Operativ xotira faqat o'qish uchun mo'ljallangan xotira uchun mo'ljallangan. Faqat o'qish uchun mo'ljallangan xotira chipi oldindan belgilangan bayt bilan dasturlashtirilgan. Avtobus manzili ma'lumotlar avtobusiga etib boradigan va unga mos keladigan RAM chipini xabardor qiladi. O'qish satri o'zgarganda, faqat o'qish uchun xotira chipi ma'lumotlar avtobusida tanlangan baytni bildiradi.

Operativ xotira RAM, lol degan ma'noni anglatadi. Operativ xotirada bayt ma'lumotlar mavjud va mikroprotsessor o'qish yoki yozish chizig'ining signal ekanligiga qarab ushbu baytlarni o'qishi yoki yozishi mumkin. Bugungi chiplarda uchraydigan muammolardan biri shundaki, ular energiya tugashi bilanoq hamma narsani unutishadi. Shuning uchun kompyuterda RAM bo'lishi kerak.


RAM chipi yoki faqat o'qish uchun xotira chipi (ROM)

3. Operatsion qurilmalarning strukturasini ishlab chiqish jarayoniga ikki xil yondashiladi. Birinchisida, amalda ko‘p uchraydigan, mikroprotsessorli seksiyalarning qo‘llanilishi nazarda tu-tiladi (ba’zan markaziy protsessorli elementlar ham deb ataladi). Bunday operatsion qurilmaning hamma (komponentlari) tarkibiy qismlari har bir seksiyada mavjud bo‘lib, ular ikkilik kodini bir 

necha razryadli ikki, to‘rt, sakkiz ishlov uchun zarurdir. Kerak razryadli kodlar operatsiyasini bajarish uchun, alohida seksiyalari minimal qo‘shimcha MP elementlaridan foydalanilganida, ko‘pincha ularni razryad – modulli deyiladi.
Boshqacha yondashuvda, chekli tarqalgan, mittisxemani qo‘llab, har biri operatsion qurilma biror funksiya tezligiga bajariladi: ALU, RON bloki, arifmetik kengaytirgich, apparatli ko‘paytirgich. Amalda kombinatsion varianti ham uchraydi. Operatsion qurilma (ALU, RON, axborot almashinuvi elementlari) asosiy qism razryadli–modulli strukturali, qo‘shimcha mit-
tisxema ulanib, qandaydir maxsus operatsiyalarni bajarish uchun mo‘ljallanadi.
Xulosa


Men bu mustaqil ishni bajarish jarayonida o’zin uchun juda kerakli ma’lumotlarni o’ganib oldim. Mikroprotsessorlar bizning hayotimizni egallab oldi desam adashmagan bolaman. Chunki kundalik hayotimizda ishlatyotgan juda koplab qurilmalarimiz mikroprtsessorlardan tashkil topgan va mikroprotsessorlarsiz hayotimizni tasavvur qilib bolmaydigan darajadaga kelib qolganmiz. Bugungi kunda mikroprotsessorlar bizning hayotimizning bir bolagidir.