O’zbekiston Respublikasi Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent axborot texnologiyalari

O’zbekiston Respublikasi Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent axborot texnologiyalari universiteti Nukus filliali Telekommunkatsiya texnologilalari va kasbiy ta’lim fakulteti Telekommunikatsiya texnologiyalari yo’nalishi 2-bosqich talabasi Djamalatdinova Alfiyaning Elektronika fanidan tayyorlagan Mustaqil ishi

Bajardi: Djamalatdinova Alfiya ________

Qabul qildi:Ataboyev O ________

Elektr zanjirlarini hisoblash usullari

Reja:

• Elektr zanjirlarning tuzilishi haqida.
• Elektr zanjirlarni hisoblash usullari.
• Elektr zanjirlarda kontur toklar usuli.

Elektr zanjirlarning tuzilishi haqida

Elektr zanjirlarining tuzilishini o’rganadigan bo’lsak , unda kuchlanish , tok kuchi , qarshilik , Elektr yurituvchi kuch va hokazolardan tashkil topgan bo’ladi . Elektr zanjiri — elektr energiyasi manbalari, qabul qilgichlari va ularni bir-biriga tutashtiruvchi oʻtkazgichlar majmui. Elektr zanjiri tarkibiga ulabuzgichlar , qayta ulagichlar ,saqlagichlar, himoyalash va kommutatsiya apparatlari, oʻlchash va nazorat asboblari va boshqalar ham kiradi. Elektr zanjiri yordamida elektr energiyasi uzatiladi, tarqatiladi hamda kuchlanishi pasaytiriladi yoki oshiriladi. 

Elektr zanjirlarni hisoblash usullari

Ekvivalent almashtirish usulining ma'nosi: zanjirning bir nechta element-larini bir element bilan, yoki elektr sxemasini bir boshqa sxema bilan almashtirish, ya'ni soddalashtirish tushuniladi.

Sxemaning kirishidagi tok va kuchlanishlar miqdori o'zgarmay qolsa almashtirish ekvivalent hisoblanadi.

Ekvivalent almashtirishning maqsadi, elektr sxemalarini soddalashtirish va tenglamalar sonini kamaytirish hisoblanadi.

Ekvivalent almashtirishlar uchun quyidagi misollarni keltiramiz: Bunda qarshiliklar to’g’ri ulanganligi uchun to’g’ri qo’shiladi .

Bu sxemada ekvivalent almashtirishning negizi umumiy tok hisoblanadi.Kirxgofning ikkinchi qonuniga asosan quyidagi formula hosil bo'ladi. . Qarshiliklarning parallel ulangan holda, bu yerda almashtirish negizi hamma elementlarda kuchlanishning bir xil bo’lishi, ya’ni:

Bu sxemada ekvivalent almashtirishning negizi umumiy tok hisoblanadi.Kirxgofning ikkinchi qonuniga asosan quyidagi formula hosil bo'ladi. . Qarshiliklarning parallel ulangan holda, bu yerda almashtirish negizi hamma elementlarda kuchlanishning bir xil bo’lishi, ya’ni:

•  

Qarshiliklarning parallel ulangan sxemasi.

Kontur toklar usuli

Kontur toklar usuli Kirxgofning 2 qonuni asosida kontur uchun tuzilgan tenglamalarni yechishga qaratilgan bo'ladi. Bu usul orqali sxemadagi tenglamalar soni Kirxgofning 2 qonuni tenglamalarigacha qisqartirish imkoniyatini beradi. Kirxgofning birinchi va ikkinchi qonunlaridan foydalangan holda quyidagi elektr zanjirini ko'rib chiqamiz:

Yuqoridagi chizilmani hisoblaymiz . Bunda :

Yuqoridagi chizilmani hisoblaymiz . Bunda :

I6-I4-I1=0 I1r1+I2r2-I4r4=E1
I1-I2-I3=0 I3r3-I5r5-I2r2=-E3
I3+I5-I6=0 I4r4+I5r5+I6r6=-E6

Foydalanilgan adabiyotlar

• M.Turdiyev , Elektrotexnika va elekronika asoslari.
• Karimov A.S., Mirhaydarov M.M. va b. Elektrotexnika va elektronika asoslari.
• https://uz.wikipedia.org/

E’tiboringiz uchun rahmat!!!

E’tiboringiz uchun rahmat!!!