O‘zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini trivojlantirish vazirligi

5.3 Konstruktor va destruktor. Sinf statik komponentlari

Konstruktor - bu sinf obyektlarini avtomatik initsializatsiya qilish uchun ishlatiladigan maxsus komponentali funksiya. Konstruktorlar kurinishi quyidagicha bulishi mumkin:
()
{}
Bu komponenta funksiya nomi sinf nomi bilan bir xil bulishi lozim.
Dasturchi tomonidan ko‘rsatilmagan holda ham new operator yordamida sinf obyekti yaratilganda yoki xotirada joylashganda konstruktor avtomatik ravishda chaqiriladi.
Konstruktor obyekt uchun xotirada joy ajratadi va ma’lumotlar – sinf a’zolarini initsializatsiyalaydi.
Konstruktor bir nechta xususiyatlarga ega:

• 
  Konstruktorlar uchun kaytariluvchi tiplar, xatto void tipi ham ko‘rsatilmaydi
  
• 
  Konstruktor adresini hisoblash mumkin emas. Konstruktor parametri sifatida uz sinfining nomini ishlatish mumkin emas, lekin bu nomga ko‘rsatkichdan foydalanish mumkin.
  
• 
  Konstruktorlar vorislikga ega emas.
  

Konstruktorlar ixtiyoriy sinflar uchun doimo mavjud, lekin agarda u ko‘rsatilgan holda tavsiflanmagan bo‘lsa, u avtomatik ravishda yaratiladi. Ko‘rsatilmagan holda parametrsiz konstruktor va nusxa konstruktori yaratiladi. Agarda konstruktor ochiq holda tavsiflangan bo‘lsa, unda ko‘rsatilmagan holda konstruktor yaratilmaydi. Ko‘rsatilmagan holda umumiy (public) konstruktorlar yaratiladi.
Konstruktorni oddiy komponenta funksiya sifatida chakirib bulmaydi.
Konstruktorni ikki xil shaklda chakirish mumkin :
Birinchi shakl ishlatilganda xakikiy parametrlar ruyxati bush bulmasligi lozim.
Bu shakldan yangi obyekt ta’riflanganda foydalaniladi:
Konstruktorni ikkinchi shaklda chakirish nomsiz obyekt yaratilishiga olib keladi.
Bu nomsiz obyektdan ifodalarda foydalanish mumkin.
Misol:
include class complex
{
double re, im; // private ko‘zda tutilgan bo‘yicha public:
void show ();
somplex(double re1 = 0.0,double im1 = 0.0){re = re1; im = im1;}
};
inline void complex::show() { cout << "re=" << re<<"im=" << im;} void main()
{ complex ss (5.9,0.15);
complex aa = complex (5.9,0.15); aa.show(); }
Konstruktor yordamida obyekt ma’lumotlarni initsiyalizatsiyalashni ikkita usuli mavjud:
Birinchi usulda parametrlar qiymatlari konstruktor tanasiga uzatiladi. Ikinchi usulda esa ushbu sinfdagi initsializatorlar ro‘yxatidan foydalanish nazarda tutilgan. Bu ro‘yxat parametrlar ro‘yxati va konstruktor tanasi orasiga joylashadi.
Sinfning biror obyekti uchun ajratilgan xotira obyekt yo‘qotilgandan so‘ng bo‘shatilishi lozimdir. Sinflarning maxsus komponentalari destruktorlar, bu vazifani avtomatik bajarish imkonini yaratadi. Destruktorni standart shakli quyidagicha:
~ ( ) {}
Destruktor parametri yoki kaytariluvchi qiymatga ega bo‘lishi mumkin emas (xatto void tipidagi). Dastur obyektni o‘chirganda destruktor avtomatik chaqiriladi.
Agarda sinfda destruktor ochiq ko‘rsatilmagan bo‘lsa, unda kompilyator ko‘rsatilgan obyekt egallagan xotirani bo‘shatuvchi destruktorni generatsiyalaydi. Boshqa obyektlar egallagan xotirani bo‘shatmoqchi bo‘lsak, destruktorni ochiq aniqlash lozim. Masalan, string obyektdagi ch ko‘rsatgan saxifani
“Simvol satri” sinfi. class string
{
char *ch; // matnli satriga ko‘rsatkich int len; // matnli satrni uzunligi public:
// konstruktorlar
// bo‘sh satr – obyektni yaratish
string(int N = 80): len(0){ch = new char[N+1]; ch[0] = ‘\0’;}
// berilgan satr bo‘yicha obyekt yaratadi string(const char *arch){len = strlen(arch);
ch = new char[len+1]; strcpy(ch,arch);}
// funksiyalar – komponentlar
// murojaatni satr uzunligiga qaytaradi int& len_str(void){return len;}
// ko‘rsatkichni satrga qaytaradi char *str(void){return ch;}
//Nusxa olish klnstruktori string(const string& st)
{len=strlen(st.len); ch=new char[len+1]; strcpy(ch,st.ch); }
//Destruktor
~string(){delete []ch;}
. . .};