O`zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivoj lantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi

5.Chiziqli tenglamalar va ularning yechish usullari
Funksiya chiziqli va chiziqsiz bo‘lishi mumkin. Funksiya chiziqli deyiladi, agarda unda qatnashayotgan o‘zgaruvchi birinchi darajali bo‘lib, u bilan faqat ayirish yoki qo‘shish bajarilsa. Aks holda chiziqsiz deyiladi.
Amaliyotda ko‘plab amaliy masalalar chiziqli tenglamalar sistemasini yechishga keladi. Chiziqli tenlamalar sistemasini yechishning bir qancha usullari mavjud. Ularga Gauss, Kramer, matritsa, iteratsiya, Zeydel, Jardan-Gauss usullarini misol qilish mumkin. Bu usullarni qo‘llagan holda kompyuterda Excel, MathCad va MatLab dasturiy vositalarning standart matematik funksiyalari yordamida tenglamalar sistemasini juda oson yechish mumkin.
Quyidagi formulaga n-ta nomalumli n-ta tenglamalar sistemasi deyiladi.

Bu tenglamalar sistemasi vektor formada quyidagicha yoziladi

A(X=B. (3.15) B
u yerda

A -tenglama koeffitsientlari matritsasi;

X -nomalumlar vektori;
B -tenglama ozod hadlari vektori.
(3.15) vektor tenglamasini yechish uchun uning ikki tamoniga A-1 teskari matritsani ko‘paytiramiz va natijada quyidagiga ega bo‘lamiz.
A-1(A(X= A-1(B. (3.16)
Matritsani uning teskarisiga ko‘paytirish qoidasiga ko‘ra uning natijasi birlik matritsaga ega. Shu sabab (3.16) tenglamani quyidagicha yozamiz
X= A-1(B. (3.17)
Bu esa (3.14) tenglamalar sistemasining yechimidir. Yechimni topish uchun (3.17) tenglamada oldin teskari matritsani topish va keyin uni B vektoriga ko‘paytirish lozim.
Xulosa.
Mashinali o’qitish uchun matematika ko'pincha e'tiborga olinmaydigan yoki noto'g'ri nuqtai nazardan qaraladigan muhim jihatdir. Ushbu ma’ruzada biz Mashinali o'qitish uchun zarur bo'lgan matematikaning asosiy yo’nalishlari hamda farqlarini muhokama qildik. Shuningdek, ushbu sohada matematikaning qayerga va nima uchun kerakligini bilib oldik
Maruza uchun adabiyotlar.

Chiziqli algebradan ma’ruzalar matni.2019 y.

Yaxshiboyev M.U., Narzullayev U.X. va boshqalar. Oliy matematikadan
misol va masalalar to’plami, 1-qism.2012.
Бугров Я.С., Никольский С.М. Элементы линейной алгебры и
аналитической геометрии. - М.: Наука, 1988.
Клетеник Д.В. Сборник задач по аналитической геометрии. - М-: Наука,
1986.
Данко П.С., Попов А.Г., Кожевникова Т.Я. Высшая математика в
упражнениях задачах. В 2 ч. -М.: Высшая; школа, 1998.
Минорский В.И. Сборник задач по высшей математике. М: Наука, 1987.
Беклемешев Д.В., Петрович А.Ю., Чуберов И.А. Сборник задач по
аналитической геометрии и линейной алгебре. -М.: Наука, 1987.
Slaudio Sanuto, Anita Tabacco “Mathematical Analysis”, Italy, Springer, Ipart, 2008, II-part, 2010.
W W L Chen “Introduction to Fourier Series”, London, Chapter 1-8, 2004, 2013.
W W L Chen “Fundamentales of Analysis”, London, Chapter 1-10, 1983, 2008.
SH.R.Xurramov “Oliy matematika”. 1-2 jild, Toshkent, Tafakkur, 2018.
Soatov YO.U. Oliy matematika. T., O‘qituvchi, 1995. 1- 2 qismlar.
N.M.Jabborov, E. «Oliy matematika». 1-2 qism. Qarshi, 2010.
Latipov X.R., Tadjiyev Sh. Analitik geometriya va chiziqlu algebra. Toshkent, "O’zbekiston". 1995.