"Davlat cherkov" terimi, "davlat" va "cherkov" so'zlarning birikmasidan tuzilgan bo'lib, rus tilida "gosudarstvennaya tserkov" deyiladi. Bu terminologiyaning tarjimasi "davlat madhiyasi" yoki "davlat kirkasi" deb tarjima qilinadi.
Bu tushuncha, bir davlat yoki mamlakatda, odatda bir dinning qo'llanilishi va o'zining rahbarligi ostida bo'lgan rasmiy diniy tashkilotni ifodalaydi. Davlat cherkovlari diniy asoslar va qonunlar bo'yicha o'zgarishlarga, boshqaruvida davlat va diniy rahbarlar orasida hamkorlikka olib keladi.
Davlat cherkovining kichik davlatlar va ko'p millatli mamlakatlarda o'ziga xos shakli va strukturalari bo'lishi mumkin. Bunday cherkovlar, odatda respublik, tashkiliy harakat va ibodatni tashkil etishda o'zining o'zgaruvchanligi va o'ziga xos qo'llanilishi bilan belgilanadi. Bunday cherkovlar, belgilangan diniy bayramlar, umuminsoniy tadbirlar va ibodatlar va boshqaruvda o'zining ahamiyatli ahamiyatiga ega bo'lgan boshqa masalalarga oid bo'lgan diniy, iqtisodiy va siyosiy bo'limlar bilan faoliyat ko'rsatadi.
Davlat cherkovlari va diniy tashkilotlar o'rtasidagi munosabatlarning uslubiy yoki ma'naviy ta'siri mamlakatlar va dindorliklarining xususiyatlari, qonunlar va qonunchiliklari asosida o'zgaradi. Bu tashkilotlar aynan mamlakatning diniy qonunchiligiga muvofiqligini saqlashda katta muhim ahamiyatga ega bo'lib, ularning faoliyati va tashkil etish shakli mamlakatlar orasida o'zgarishlar ko'rsatishi mumkin.
|
Separasion, bitta davlat yoki hududning o'zini o'zgartirib boshqaruvchan davlat yoki bo'lmaga ayirma va o'ziga xos bo'lishi istagida o'tishdir. Bu jarayon odatda siyosiy, etnik, madaniy, iqtisodiy yoki diniy asoslar asosida amalga oshiriladi.
Separasionning eng mashhur namunasi "o'zini ajralib turish" (independensiya) qilish bo'lsa-da, bu belgilangan milliy tomonlarga qarshi talabni taqdim etish, eng to'g'ri yo'llar bilan amalga oshirilganda "o'zini ajralib turish" xaritalarini topish mumkin.
Separasion shunday hollarda ro'y beradi:
1. Etik millatlararo, madaniy va madaniy minglanmalar yuzasidan kelib chiqib, ba'zi hududlardagi etnik yoki madaniy toifalar o'zlarini ajralib turishni istaydilar.
2. Siyosiy o'tkazmalar yuzasidan kelib chiqib, ba'zi hududlardagi siyosiy qarashlar, davlat tuzilmalari va qonunchiligi muvofiqatga kiritilgan davlat yoki hududlar o'zlarini ajralib turishni talab qilishadi.
3. Din bo'yicha ta'sirchanlik yuzasidan kelib chiqib, bir nechta mamlakat yoki hududlar o'zlarini ajralib turishni talab qilishadi.
Separasion, hududlararo yo'l yordami bilan olib boriladi va hozirgi kunda jahonning bir nechta mintaqalari va mamlakatlari o'zlarini ajralib turish yoki mandal bilan o'tkazishni istaydilar. Bu jarayonlar odatda muhokamalar, o'tkazmalar va shakllanmalar bilan birga amalga oshiriladi va unga siyosiy, iqtisodiy, ijtimo'iy va madaniy asoslarni o'z ichiga olgan. Bu holatlar jahon siyosiy tuzilmalarida va mamlakatlarning mustaqilati va xalqaro munosabatlarda katta o'zgarishlar tugatadi.
|
Kooperasion va neytralitet, mamlakatlar yoki davlatlar o'rtasidagi o'zaro munosabatlarda amalga oshiriladigan iqtisodiy, siyosiy va diplomatiya tushunchalardir.
Kooperasion:
Kooperasion, mamlakatlar yoki tashqi subjektlar (davlatlar, tashqi tashkilotlar va hokimiyatlar kabi) orasidagi iqtisodiy, siyosiy va madaniy hamkorlikdir. Bu hamkorlik, qo'shma imkoniyatlarni yaratish va yaxshi xususiyatlarni oshirish yolu bilan o'zaro foyda olishga va bir-birini qo'llashga yo'l ochadi. Kooperasion, dunyoning bir qator muhim masalalarini hal qilish, iqtisodiy o'sish, atrof-muhit muhofazasi va barqarorlik, xalqaro terrorizmga qarshi kurashish kabi muhim mavzularda amalga oshiriladi.
Kooperasion, mamlakatlar o'rtasidagi diplomatik muzokaralarga, iqtisodiy tashkilotlar va tashqi tashkilotlar bilan kelishmalarga va boshqa iqtisodiy va siyosiy forumlar va tashkilotlar orqali amalga oshirilishi mumkin. Bu hamkorlik, mamlakatlar uchun o'zaro maslahatlar va foyda olish imkoniyatlarini yaratadi va dunyoda barqaror va xalqaro istiqbolga qaratilgan qarorlarga erishishga imkoniyat beradi.
Neytralitet:
Neytralitet, bir mamlakatning yozuv, voqealar va muzokaralar orqali konfliktlarda va siyosiy muammo vaqtlarida boshqa mamlakatlarga yoki tomonlarga qarshi to'xtash yoki aniq tarafdan qoymasligi demakdir. Neytralitet tushunchasi, mamlakatning tarixiy, geografiyaviy va siyosiy xususiyatlari bilan bog'liq bo'lishi mumkin va unga qo'yiladigan qoidalarning burchi boradi.
Neytral mamlakatlar, dunyo siyosiyasida to'rtinchi davlatlar (o'zgarishlar) sifatida taniladi. Ularga konfliktlardan qaytish, xalqaro va hududlararo muzokaralardan yirik davlatlar bilan barobar muzokaralar o'tkazish, o'zgarishlarga qatnashish va boshqa mamlakatlar bilan faoliyat ko'rsatishga imkoniyat beriladi. Neytral mamlakatlar, qo'shinlar va konfliktlarda ishtirok etmaydiganligi, o'z mamlakati uchun iqtisodiy va siyosiy manfaatlarini saqlashga harakat qiladi.
|
