O’zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al

2.Ichma ich joylashgan rekursiv jarayonlarni tashkil etish. 
Ichma-ich joylashgan siklik algoritmlar. Ba’zan, takrorlanuvchi 
algoritmlar bir nechta parametrlarga bog‘liq bo‘ladi. Odatda bunday algoritmlarni 
ichma-ich joylashgan algortmlar deb ataladi. Ichma-ich joylashgan takrorlanuvchi 
jarayonlar asosan ikki va undan yuqori bo’lgan o’lchovli massivlarda kuzatiladi. 
Misol tariqasi soddaroqi ikki o’lchovli massivni ko’rib chiqamiz.

---

Ushbu blok sxemada ikki o’lchovli massivning satri N va ustuni M ga teng 
bo’lgan massiv kiritlgan va u chop qilingan. Quyida shu blok sxemaning Visual 
Studio muhiti C++ dasturlash tilidagi kodi keltirilgan: 
N, M
i =
1
,
. N
k =
1
,
. M
A[i, k]
i =
1
,
. N
k =
1
,
. M
A[i, k]
Tamom 
Bosh.

---

Undan quyidagicha natija oldim: 

---

Misol sifati berilgan nxm o‘lchovli aij –matritsa elementlarining quyidagicha
n n
yig‘indisini hisoblash masalasini qaraylik. S 
(i k)
2
i 1 k 1
Bu yig‘indi hisoblash uchun, i ning har bir qiymatida j bo‘yicha 
ko‘paytmani hisoblab, avval yig‘indi ustiga ketma-ket qo‘shib borish kerak 
bo‘ladi. Bu jarayon quyidagi blok– sxemada aks ettirilgan. Bu yerda i-tashqi sikl 
- yig‘indi uchun, k-esa ichki sikl-ko‘paytmani hosil qilish uchun foydalanilgan. 
Microsoft Visual Studio 2012 muhiti C++ dasturlash tilidagi kodi va undan olgan 
natijam: 
-
+
+
-
Bosh.
N
S=0; i=1;
P=1; j=1;
j=j+1;
2
*(
)
p
i
j
p
;
j < n
S = S + p;
i = i + 1;
i < n
S
Tamom.

---

Ichma-ich joylashgan siklik algoritmga doir yuqorida blok-sxema keltirilgan.
Rekurrent algoritmlar. Hisoblash jarayonida ba’zi bir algoritmlarning o‘ziga qayta 
murojaat qilishga to‘g‘ri keladi. O‘ziga–o‘zi murojaat qiladigan algoritmlarga 
rekkurent algoritmlar yoki rekursiya deb ataladi. Bunday algoritmga misol sifatida 
Fibonachchi sonlarini keltirish mumkin. Ma’lumki, Fibonachchi sonlari 
quyidagicha aniqlangan. a
1 
1;a
2 
1;a
n 
a
n 1 
a
n 2

---

Bu rekkurent ifoda algoritmiga mos keluvchi bloksxema 2.15-rasmda keltirilgan. 
Eslatib o‘tamiz formuladagi i-indeksga hojat yo‘q, agar Fibonachchi sonining 
nomerini ham aniqlash zarur bo‘lsa, birorta parametrkalit kiritish kerak bo‘ladi.
Fibonachchi sonlarining n- hadini hisoblash algoritmi. Amalda shunday bir 
masalalar uchraydiki, ularda takrorlanishlar soni oldindan berilmagan-noma’lum 
bo‘ladi. Ammo, bu jarayonni tugatish uchun biror bir shart berilgan bo‘ladi.