O’zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari vakommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligimuhammadal-xorazmiy nomidagi

NAZARIYQISM

1. Budilnikdasturihaqidaumumiyma’lumot

UshbukursishiBudilnikdasturiniyaratishgaqaratilganbo`lib,budasturningvazifasivaqtnibelgilashyokibirornarsanieslatishniamalgaoshirishhisoblanadi.
Ushbudasturiy vositaniishlabchiqishdao’zigahostalablarmavjud.Butalablarquyidasanabo’tiladi.
Dasturiyvositaniishlabchiqishuchunmasalaningqo’yilishihaqidayoritibberamiz.
Dasturkompleksiquyidagivazifalarnibajarishitalabetiladi.

• 
  Eslatmalarniamalgaoshirish;
  
• 
  Vaqtnisoatbo’yichato’g’rilash
  
• 
  Vaqtnisekund,minut,soatlardabelgilash;
  

Budilnikqadimzamonlardanberikengfoydalanibkelinayotgandasturhisoblanadi.Budilnik dasturinibirnechaxilvazifadaishlatishmumkin:
1.Uyg’otgich2.Eslatma
Biz asosan bundan uyg’otgich sifatida foydalanamiz. Qadim zamonlarda hamvaqtni belgilash uchun qum soatlardan foydalanishgan. Bu qum soatlari turli xilbo’lgan. Masalan, bir daqiqalik, ikki daqiqalik, bir soatlik va shunga o’xshaganturlari bo’lgan. U paytlarda hozirgidek budilniklar bo’lmaganligi tufayli shungao’xshashsoatlardanfoydalanishganlar.Ilm-fan,texnikarivojlanganisayinzamonaviy soatlarishlabchiqarilaboshladi.Buzamonaviysoatlarningdeyarlihammasida budilnik mavjud. Chunki hozirgi ishlab chiqarilayotgan soatlarningbudilniklari foydalanishga judayam qulay va oson hisoblanadi. Shuning uchun hambunaqangisoatlargahozirdatalabtoboraoshib bormoqda.Budilnikqadimgi
Xitoydaquyoshvalinzavasekinyonuvchantayoqchadanfoydalanibqo’llanilgan.

QadimgiYunonistondaqurilmagao’xshashsuvsoatlardanfoydalanilgan.Mexanik soatlar sanoat inqilobi davrida 1787-yilda AmerikalikLeviXatchinstomonidanqurilganmexanizmfaqatsoat4:00dajiringlaredi.1847-yiliesaFransiyalik olim Antonie Radek tomonidan yaratilgan qurilma har qanday vaqtdahamjiringlaredivaubudilnikloyihasiuchunpatentoldi.1908-yildaesabuqurilmadan Londondagi Big Ben soatida qo’llash taklifi bilan chiqdilar. Bundankeyinesaelektronbudilniklarixtiroqilanaboshlandibuesamexaniksoatlarnibutkulsindirisharafasidaedi.Elektronbudilniklarningafzaljihatlarimexaniksoatlargidek

12soatdanjiringlamay24soatichidaxohlagansoatdaminutsekundigachato’g’rilashmumkinedi.Buesainsonlardaqulayliktug’dirdi. Qiziqarlima’lumot:Sensorwake dasturchilari uyqudan uyg’otishning noodatiy yo’lini taklifqildi.Ularningtaklifigako’ra,endilikdaertalablariuyg’onishuchunqattiqtovush
talab etilmaydi. Yangi budilnik okeanlar, jungli o’rmonlari, kofe, shokolad, yalpizyoki hattodollarningo’tkirhidinitaratish orqaliuyg’otadi.
Budilnikdagi kukunlar hidi hech qanday kimyoviy reaksiyaga olib kelmaydi. Agarhid 3 daqiqa ichida uyg’ota olmasa, budilnik ovoz chiqara boshlaydi. Bundaybudilnikkartrijorqaliishlaydi.
Leonardo da Vinchi ixtiro qilgan budilnik uxlayotgan odamning oyoqlariniqitiqlab uyg’otganekan.

2.