O’zbеkistоn rеspublikasi хalq ta’limi vazirligi jizzaх davlat pеdagоgika instituti

6.5 5111600-Milliy g’oya, ma’naviyat asoslari va huquq ta’limi ta’lim yo’nalishi bo’yicha ta’lim dasturining zaruriy mazmuni
6.5.3.5 Ijtimoiy falsafa:
jamiyat falsafasi: ijtimoiy falsafaning baxs mavzusi, vazifalari. Ijtimoiy falsafa tarixi. Jamiyatga mifologik, diniy va ilmiy-falsafiy yondoshuv, uning o’ziga xos xususiyatlari. Jamiyat tushunchasining falsafiy tahlili. Jamiyatning mohiyati, o’ziga xos jihatlari.
Jamiyat hayoti va taraqqiyotining tabiiy va ijtimoiy omillari. Geografik muhit tushunchasi. Tabiiy muhitning jamiyat hayoti va taraqqiyotidagi o’rni. Abu Rayhon Beruniy jamiyatga tabiiy muhitning ta’siri to’g’risida. Tabiiy muhitning jamiyatga ta’siri. Geografik siyosat. O’zbekistonning geografik siyosati. Jamiyat taraqqiyotiga nufuz omilining ta’siri. Demografiya. Demografik jarayonlar. Urbanizasiya va rualizasiya jarayonlari, ularning jamiyatga ta’siri. Aholi zichligi qonuniyati. Maltuschilik va neomaltuschilik nazariyalari to’g’risida. Demografik omil va uning o’ziga xos jihatlari. Demografik siyosat. O’zbekistonning demografik siyosati. Moddiy ishlab chiqarish, ma’naviyat, madaniyat, milliy g’oya.
Jamiyat taraqqiyoti va uning asosiy qonunlari. Ijtimoiy qonunlar, ularning amal qilish. Jamiyat taraqqiyotining asosiy yo’llari: evolyusion (tadrijiy) va revolyusion (inqilobiy) taraqqiyot, ularning o’ziga xos xususiyatlari. Jamiyat rivojlanishidagi vorisiylik. Jamiyat taraqqiyoti tarixiga sinfiy yondashuv va uning kamchiliklari. Ijtimoiy ziddiyatlar va ularning jamiyat taraqqiyotiga ta’siri. Ijtimoiy ziddiyatlarni mutlaqlashtirish va uning salbiy oqibatlari.
Jamiyat hayotida barqarorlik va beqarorlik. Barqarorlik – jamiyat hayoti va taraqqiyotning muhim omili. Barqarorlik-tinchlik va taraqqiyot asosi, olg’a siljishning bosh sharti. Tinchlik va barqarorlik – O’zbekistonning buyuk g’alabasi. Jamiyat hayotida beqarorlik, uning namoyon bo’lish xususiyatlari. Ijtimoiy taraqqiyot: imkoniyatlar va muammolar. Bag’rikenglik (tolerantlik) va ijtimoiy taraqqiyot.
Jamiyatni boshqarish. Ijtimoiy boshqarish. Jamiyatni maxsus boshqarish. Davlat maxsus boshqaruv usuli sifatida Davlatchilik O’zbekistonning o’z istiqlol va taraqqiyot yo’li.
Milliy davlatchilik. Ijtimoiy taraqqiyotning o’zbek modeli, uning xususiyatlari va asosiy tamoyillari. Mustaqillikni mustahkamlash. Huquqiy demokratik davlat va erkin fuqarolik jamiyatini barpo etish.
Jamiyat hayotining moddiy va ma’naviy omillari. Jamiyat hayotining asosiy sohalari. Jamiyatning iqtisodiy hayoti. Moddiy ishlab chiqarish-jamiyat iqtisodiy hayotining aosi. Moddiy ishlab chiqarish tushunchasi. Ishlab chiqaruvchi kuchlar va ishlab chiqarish munosabatlari. Jamiyat iqtisodiy hayotida amal qiladigan qonunlar.
Jamiyatning ijtimoiy hayoti tushunchasining mazmun-mohiyati. Jamiyatning ijtimoiy tarkibi. Ijtimoiy taraqqiyot va jamiyat ijtimoiy tarkibidagi o’zgarishlar. Jamiyat ijtimoiy tarkibining asosiy unsurlari. Jamiyatning etnik tarkibi: urug’, qabila, elat, millat. Milliy va millatlararo munosabatlar.
Jamiyatning sinfiy tarkibi. Ijtimoiy sinf, tabaqa, qatlam. O’zbekistonning ijtimoiy taraqqiyot va ijtimoiy munosabatlar. O’rta mulkdorlar sinfini shakllantirish.
Jamiyatning demografik tarkibi. Jamiyatning siyosiy hayoti. Siyosiy tizim. Siyosiy ong. Siyosiy munosabatlar. Siyosiy muassasa va tashkilotlar. Davlat – siyosiy tizimning asosiy elementi sifatida.
Jamiyatning ma’naviy hayoti. Ma’naviyat. Madaniyat. Milliy g’oya. Madaniy – ma’naviy taraqqiyot.
inson falsafasi -antropologiya: inson muammosiga falsafiy yondashuv va uning o’ziga xos xususiyatlari. Inson borliqning tarkibiy qismi sifatida. Jamiyat va insoniyat. Odam. Inson. Individ. Shaxs. Inson – ijtimoiy taraqqiyotning harakatlantiruvchi kuchi.
Inson – oliy qadriyat sifatida. Antropologiya. Insonda jismoniy va ruhiy jihatlar, ularning birligi. Inson ijtimoiy mavjudot. Insonning ijtimoiy mohiyati. Ma’naviy dunyo. Insonning tabiiy, ijtimoiy, ma’naviy, ruxiy xislatlari.
O’zbekistonda demokratik jamiyatning qurilish va bunda insonning tutgan o’rni. Inson huquqlari, burchlari, erkinliklari.
Ehtiyojlar. Moddiy va ma’naviy ehtiyojlar. Jamiyat hayotidagi tub o’zgarishlar xalqning moddiy va ma’naviy ehtiyojlarini qondirishga qaratilgan jarayon sifatida. Bozor munosabatlari sharoitida inson. Inson va hozirgi dunyo.
Inson muammosini o’rganish, uning nazariya va amaliyotdagi ahamiyati.