O‘zbekiston respublikasi ichki ishlar vazirligi a k a d e m I y a

Material-buyumli ma’lumot chiqish kanalining 
sinflanishi 
Fizik holat 
bo‘yicha 
Fizik tabiati bo‘yicha 
Tarqalish muhiti bo‘yicha 
Qattiq jism 
Ximik 
Yerda 
Suyuqlik 
Biologik 
Havoda 
Gazsimon 
Radioaktiv 
Suvda 

---

42 
qurilmalardan tashqari yuqori chastotali yoki impulsli generatorlarga ham 
ega bo‘ladi. Ularning nurlanishi konfedensial ma’lumotlarga ega bo‘lgan 
turli signallarga moslashtirilgan bo‘lishi mumkin.
Xavfli «mikrofon effekt»i (zararli elektr signallarining paydo bo‘lishi) 
ayrim telefon qurilmalarida, hatto telefon trubkasi qo‘yilgan holda 
bo‘lishiga qaramasdan ham paydo bo‘ladi. Elektromagnit nurlanishlar 
tovush 
chiqaruvchi 
va 
tovush 
kuchaytiruvchi 
qurilmalarning 
radiochastotalarida o‘z-o‘zidan paydo bo‘lishida ham hosil bo‘lishi 
mumkin. 
YOEMNNning paydo bo‘lish manbasining sharoiti va sababining 
tahlili shuni ko‘rsatadiki, uning paydo bo‘lishiga ma’lum toifadagi texnik 
vositalarning ishlash sxemasini takomillashmaganligini, elementlarning 
ishlatilishi natijasida eskirganligini va shu kabilar asos bo‘ladi. 
Texnik kanal bo‘yicha ma’lumotlar chiqib ketishidan himoyalashda, 
odatda quyidagi amallarning bajarilishi talab etiladi: 
1. Mumkin bo‘lgan ma’lumotlar chiqib ketishi kanallarini o‘z vaqtida 
aniqlash. 
2. Nazorat zonasi (hududi, kabineti) chegarasida ma’lumot chiqib 
ketishi kanalining energetik tavsiflarini aniqlash. 
3. Yovuz niyatli shaxslar tomonidan kanalni nazorat qilish 
vositalarining imkoniyatlarini baholash.
4. Tashkiliy, tashkiliy-texnik yoki texnik chora va vositalar yordamida 
ma’lumot chiqib ketishi kanallarining energetikasini yo‘q qilish yoki 
zaiflashtirish.