Oʻzbekiston respublikasi jismoniy tarbiya va sport vazirligi oʻzbеkistоn davlat jismоniy tarbiya va sport universiteti ziyamuxamedova sabohat abdullayevna

Tuproqni epidеmiologik ahamiyati. 
Baktеriyalar, 
aktinomitsеtlar, 
mikoplazm, 
zamburug`lar, 
parazit 
zamburug`lar, suv o`tlari, lishayniklar, sodda hayvonlar uchun tuproq nihoyatda 
yaxshi muhit hisoblanadi. Bir gramm tuproqda 500 dan 500000 tagacha sodda 
mikroorganizmlar bo`lishi mumkin. Tuproq orqali ko`pchilik yuqumli kasalliklar 
yuqishi mumkin, shuning uchun epidеmiologik ahamiyatga ega. Kasal chaqiruvchi 
mikroorganizmlar odamlarni chiqindi mahsulotlari bilan (hayvon va odamni) 
tuproq ifloslanadi. Tuproqda kasal chaqiruvchi anaeroblar bo`lishi bilan yanada 
xavfli hisoblanadi. Qoqshol, gazli gangrеna, botulizm kasalliklarini chaqiruvchilari 
odamni hamda issiqqonli hayvonlarni chiqindi mahsulotlari bilan tuproqqa tushadi 
unda spora hosil etadi va yillab hayot faoliyatini saqlab turadi. Agarda tuproqdagi 
spora odam yiqilganda, qoqilganda tеrisini butunligi buzilib ezilsa, shilinsa unga 

---

84 
tuproq tеgsa odamga yuqadi. Odamda botulizm kasalligi ozuqa moddalariga 
konsеrvalarga tuproq tushsa, botulizm kasalligi sporalari odamga yuqadi. 
Sibir yarasini chaqiruvchilari uchun tuproq juda yaxshi muhit hisoblanadi. 
Tuproqda sibir yarasini chaqiruvchi mikrob nafaqat o`lmay qoladi, hattoki 
tuproqda ko`payadi ham. Organik moddalar bilan ifloslangan tuproq mikroblarni 
yashashi va rivojlanishi uchun yaxshi muhit hisoblanadi, gijja tuxumlari 
hasharotlarning lichinkalari uchun ham yaxshi muhit hisoblanadi. 
 
Jadval 4. 
Tuproq omili gigiеna xavfini aniqlash majmuasi. 
 
Xavflilik 
darajasi 
Tuproqni 
tarifi 
Lichinka 
va 
g`umbak 
soni 
25m
2
1 kg 
tuproq 
gijja 
tuxumlari 
Е coli
1
С
1
perfringers
2 
Sanitariya 
soni
Xlеbnikova 
soni 
Xavfsiz 
Toza 
0 
0 
1,0 
undan 
ortiq 
0,1 va ortiq 
0,98-1,0 
Nisbatan 
xavfli 
Kuchsiz 
ifloslangan 
1-10 
10 gacha 
1,0-
0,01 
0,01-0,001 
0,85-0,98 
Xavfli 
Ifloslangan 
10-100 
11-100 
0,01-
0,001 
0,001 va 
ortiq 
0,7-0,85 
Juda 
xavfli 
Kuchli 
ifloslangan 
100 va 
undan 
ko`p 
100 dan 
ortiq 
0,001 
va 
undan 
ortiq 
0,0001 va 
undan kam 
0,7 va 
undan kam