O’zbekiston respublikasi oliy ta’lim fan va innovatisiyalar vazirligi

1-BOB. DIPLOMATIYA. URUSH BOSHLANGAN SIYOSIY VAZIYYAT.
1.1 Bismarkning geosiyosiy va strategik rejalari.
1869-yilda nemis erlarini bir imperiyaga birlashtirish bilan mashgʻul boʻlgan Bismark Janubiy Germaniyaning ikkita eng muhim mustaqil davlati boʻlgan Bavariya va Vyurtembergni Shimoliy Germaniya ittifoqiga qoʻshilishni va uning prezidenti — Prussiya qiroli — Germaniya imperatori deb eʼlon qilishni taklif qildi. Bavariya, Vyurtemberg, Baden 1866 yilda Avstriya bilan birgalikda mag'lubiyatga uchraganligi va Napoleon III ning Reynning chap qirg'og'ini bosib olishga intilishi natijasida kuzdayoq Prussiya bilan mudofaa ittifoqiga kirishga majbur bo'ldi. 1866 yil. Biroq, Janubiy Germaniya uzoq asrlik mustaqil iqtisodiy va madaniy rivojlanishni eslab, Shimoliy Germaniyadan siyosiy va diniy manfaatlar tufayli ajralib chiqqan holda, protestant Junker Prussiya bilan ixtiyoriy ravishda birlashishga tayyorligini bildirmadi. Ayniqsa, Bavariyada separatizm tendentsiyalari kuchli edi; hukmron sulolalar o‘z mustaqilligini saqlab qolishga intildi; Bismark hatto inqilobiy harakatning har qanday avj olishiga qarshi Prussiyaga yordam kafolatini taklif qilish orqali ham Janubiy Germaniya burjuaziyasini vasvasaga sola olmadi. Hokimiyatda bo'lgan separatist liderlar Bismarkga salbiy javob berishdi va Prussiya zo'ravonlik yo'liga o'tgan taqdirda ularni qo'llab-quvvatlash uchun frantsuz siyosatchilari bilan yashirin muzokaralarga kirishdilar.¹
Bismark Janubiy Germaniya davlatlarini urush yo'li bilan Prussiya bilan birlashishga majburlash g'oyasiga tabassum qilmadi: zo'ravonlik natijasida yaratilgan g'oliblar va mag'lublarning birligi uzoq davom eta olmaydi va urush qiyin sharoitlarda rivojlanadi: Prussiya huquqiy asos yo'q, Frantsiya, Avstriya-Vengriya va ehtimol Italiya koalitsiyasi. Har qanday holatda ham, Bismark qo'ygan maqsadga erishish uchun Frantsiya bilan urushlardan qochish mumkin emas edi. Ushbu urushda Prussiya Frantsiya tomonida bo'lgandan ko'ra, Janubiy Germaniya davlatlarining o'z tomonida bo'lishi ancha yaxshi edi. Frantsiya bilan muvaffaqiyatli urush Germaniyada milliy va shovinistik tuyg'ularning kuchayishiga olib kelgan bo'lishi kerak. Bu urush muhitida janubiy nemis separatistlari yetakchilari o‘z o‘rnini yo‘qotishi aniq edi; Darhaqiqat, Bismarkning qo'liga Frantsiya bilan munosabatlari va birgalikda javob berishga tayyorgarlik ko'rgan hujjatlar yordamida Bismark 1870 yil oxiriga kelib raqiblarining og'zini yopish imkoniyatiga ega bo'ldi. Bismark urushga muhtoj edi, lekin Frantsiya e'lon qiladigan va Prussiyani siyosiy mudofaa holatiga olib keladigan urush; Bavariyaliklar va Vyurtembergerlar bu sharoitda o'zlarining siyosiy mustaqilligining asosiy ustuni bo'lgan Frantsiyaga qarshi chiqishlari kerak edi.
Bismark o'z diplomatiyasi uchun qo'ygan maqsad Frantsiyada hokimiyatda bo'lgan bonapartistlar orasida urush tarafdori bo'lganligi sababli juda erishish mumkin bo'ldi; Napoleon III davridagi Fransiya uchun tashqi urushdagi muvaffaqiyat ham ichki qiyinchiliklarni yengish, muxolifatni yo‘q qilish, sulolaning mamlakatda mustahkam ildiz otishi uchun vosita bo‘lishi kerak edi.²