O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi mirzo ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

Amaliyot davrida xavfsizlik qoidalari

Tibbiy ko'rikdan o'tgan va ensefalitga qarshi emlangan talabalarga amaliyotga ruxsat beriladi (agar amaliyot sohasi ensefalit xavfli deb tasniflangan bo'lsa).

Guruh amaliyot joyiga jo'nab ketishidan oldin universitet rahbarlari xavfsizlik bo'yicha yig'lish o'tkazadilar, bu brifingning nazorat varaqasida (jurnalida) qayd etilishi kerak, bu erda har bir talaba o'z imzosini qo'yadi. O'qituvchi-amaliyot rahbari talabalarga birinchi yordamni qanday ko'rsatishni ham eslatib turadi.
Asosiy xavfsizlik qoidalariga alohida e'tibor berish kerak:
1. Talabalar guruhida zarur dori vositalari to‘plami (ro‘yxat amaliyot rahbari bilan birgalikda tuziladi), shuningdek, har bir brigada marshruti bilan olinishi kerak bo'lgan bog'ichlar, dori vositalarining o‘lchami va miqdori bo‘yicha kichikroq birinchi tibbiy yordam qutisi bo‘lishi kerak. Amaliyotining barcha ishtirokchilari umumiy birinchi tibbiy yordam to'plamida ushbu dorilar mavjudligidan qat'i nazar, alohida dori vositalaridan (oshqozon, allergiyaga qarshi va boshqalar) foydalanish uchun o'z ehtiyojlarini mustaqil ravishda ta'minlashi kerak.
2. Amaliyot yozning o'rtalarida va undan keyin bo'lishidan qat’iy dala lageriga yoki marshrutga kelganida ayniqsa, lagerda, alohida muhofaza etiladigan tabiiy hududlarda, o'rmonlar va daraxtzorlarda va qishloq xo'jaligi erlari, mashina-transport parklari yaqinida talabalar yong'in xavfsizligi qoidalariga qat'iy rioya qilishlari kerak. Olovni yoqishga faqat daraxtlardan uzoqda, amaliyot rahbarining ruxsati bilan, o'choqning pzarur jihozlari bilan ta‘minlangan sharoitda, chodirlarga 20 metrdan yaqin bo'lmagan masofada ruxsat beriladi. Chodirlarda sham va ochiq olovning boshqa shakllaridan foydalanish taqiqlanadi.
3. Bolta bilan o'tin ustida ishlaganda, chopuvchining yonida bo'lish taqiqlanadi. Asbob to’g’rilangan va o‘tkirlangan bo'lishi kerak.
4. Baza yoki vaqtinchalik lager hududidan yolg'iz yoki guruh bo'lib, o'qituvchining ruxsatisiz chiqib ketish taqiqlanadi.
5. Marshrutlardan o'tishda xavfsizlik choralariga rioya qilish va noxush oqibatlarga yo'l qo'ymaslik uchun quyidagilar zarur: to'g'ridan-to'g'ri quyosh nurlaridan himoyalanish (shlyapa, quyoshdan saqlaydigan ko'zoynak, himoya krem va boshqalar); yomg'irdan himoya qilish uskunalari (soyabon, yomg'ir, polietilen choyshab, shamoldan himoya qiluvchi vositalar va boshqalar); uzoq yurish paytida noqulaylik tug'dirmaydigan va eskirgan yaxshi sifatli poyabzal. Tog' jinslarining karbonat miqdorini aniqlash uchun xlorid kislotadan (HCl) foydalanilganda, uni neylon tiqin bilan mahkam yopilgan flakonlarda va faqat dala sumkasida olib yurish kerak va to'g'ridan-to'g'ri ish paytida tananing himoyalanmagan joylariga kislota tushishidan saqlaning.
6. Guruhni marshrutda tark etishdan oldin brigadaning birinchi tibbiy yordam qutisi, zarur jihozlar, kiyim-kechak, poyabzal, noqulay tabiat hodisalaridan himoya vositalari bilan xavfsizligini shaxsan tekshirishi shart. Amaliyot rahbari bilan lagerga qaytishni nazorat qilish vaqti muhokama qilinadi.
7. Har bir dala guruhida marshrutda gugurt (yoki zajigalka), pichoq va oziq-ovqat va suv zaxirasi bo'lishi kerak.

8. Mustaqil marshrutlarni o'tkazish taqiqlanadi. Kasal talaba marshrutga chiqmaydi. Yomon ob-havo sharoitida (kuchli yomg'ir, bo'ronli shamol) marshrutning boshlanishi qoldiriladi.

9. O'rganish yoki tavsiflash joyiga kelganingizda, hayot va sog'liq uchun xavfli ob'ektlar yo'qligiga ishonch hosil qilishingiz kerak (qo'zg'aluvchan kornizlar va to'siqlar, yopishqoq botqoqlar, maydalangan nishablar, ochiq elektr simlari va boshqalar). Kuzatish punktlarida ishlashdan oldin daraxtlarning sinishi, to'kilishi, qulashi xavfini oldini olish uchun uni tekshirish kerak. Ayniqsa, yomg'irdan keyin, buloqlar chiqishlari yaqinida yoki er osti suvlarining oqishi yaqinida ehtiyot bo'lishingiz kerak. Nishabda yugurish va sakrash, tik yonbag'irlarda turish va o'tirish, qoyalarga yaqinlashish, shuningdek, yoriqlarga 2 metrdan yaqinroq yaqinlashasish taqiqlanadi. Qandaydir xavfli holati bo'lsa, unda ishlash taqiqlanadi. Agar bunday ob'ektlar aniqlansa, marshrutni o‘zgartirish va amaliyot rahbarini xabardor qilish kerak.
10. Hududning o'rmonli hududlari bo'ylab harakatlanayotganda, shoxlardan shikastlanmaslik uchun brigadada yuruvchilar orasidagi masofa kamida 3 metr bo'lishi kerak. Quruq o'rmonlarning notanish joylaridan, baland o'tli dasht o'tloqlaridan o'tayotganda, ilonlarning mumkin bo'lgan to'planishiga e'tibor berib, sekin yurish kerak. Oldindan ketayotgan kishi uning ortidan kelayotganning xavfidan ogohlantirishi kerak.
11. Agar ob-havo marshrutga chiqqan vaqtda o‘zgarsa, ish to'xtatiladi va guruh bazaga qaytadi yoki boshpanada kutadi, lekin qaytib kelish muddatini buzmasdan. Momaqaldiroq paytida siz yakka daraxtlardan, metall buyumlardan (jumladan, geologik bolg'a, belkurak) uzoqroq turishingiz kerak va ochiq baland joylarda turmang. Momaqaldiroq paytida uyali telefonlardan foydalanish taqiqlanadi.
12. O'quv bazasida qaynatilmagan (buloq suvidan tashqari) suv ichish, marshrutdagi har qanday o'simlik, qo'ziqorin, hayvonlarni tatib ko'rish va ularga tegish, yuvilmagan, shuningdek, pishmagan sabzavot va mevalarni iste'mol qilish, mahsulotlarni erdan ko'tarish taqiqlanadi. Ovqat pishirish uchun suv er osti suvlarining tabiiy manbalaridan kunduzi olinadi. Ovqatlanayotganda yuz va qo'llarni toza saqlash kerak; faqat qo'l va yuzni sovun yoki boshqa tozalash va dezinfektsiyalash vositalari (ho'l salfetkalar) bilan yuvgandan keyin ovqatlaning. Tushlikdan keyin marshrutda axlat, qutilar, shisha, oziq-ovqat chiqindilarini qoldirish taqiqlanadi. Qoldiqlar qazilgan tuproq chuqurlarining tubiga ko'milishi kerak.
13. Baxtsiz hodisa sodir bo'lgan yoki sog'lig'i har qanaqasiga yomonlashgan taqdirda, jabrlanuvchi yoki guvoh darhol jabrlanuvchiga birinchi tibbiy yordam ko'rsatishni zudlik bilan tashkil etishi va uni eng yaqin tibbiy muassasaga yoki tibbiy markazga etkazishi shart bo'lgan amaliyot rahbariga xabar beradi. Agar yordam kutish uchun jabrlanuvchini marshrut bo'ylab qoldirish zarur bo'lsa, u bilan yana bir kishi qolishi kerak. Talabalar va amaliyot rahbari jabrlanuvchiga birinchi yordam ko'rsatishi shart.
14. Spirtli, giyohvandlik, gallyutsinogen, toksik va boshqalarni moddalar ishlatish, mutlaqo qabul qilinishi mumkin emas. Qoidalarni qasddan buzgan taqdirda, ayniqsa, bu qurbonlar, kasalliklar, ish jarayonining to'xtatilishi va / yoki sezilarli darajada o'zgarishiga olib kelgan bo'lsa, "aybdor talabalar" universitetga yuboriladi, amaliyotdan o'tmagan deb hisoblanadi va o‘qishdan haydaladi.