O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim va inovatsialar ta’lim vazirligi farg‘ona davlat universiteti

5. Rasmlarni matnga kiritish
I. Matnga joylashtirilgan grafik tasvirlar matnni yanada tushunarli qiladi. \\YUKOni ishlatib, hujjat matnini fotografiya, tasvirlar bilan yanada go’zalroq bezash mumkin.
a) Grafik ob’ektlar bir necha manbadan kelishi mumkin:

• 
  tayyor grafik tasvirlar (WORD ning o’zi bilan keladigan fayllar yoki boshqa manba fayllari);
  
• 
  foydalanuvchining o’zi PAINT grafik muharriri bilan hosil qiladigan tasvirlari;
  
• 
  skaner - tasvir va rasmlarni grafik faydda hosil kiluvchi va kompyuterda saklovchi maxsus qurilma.
  

WORD quyidagi kengaytirilgan grafik fayllar bilan ishlaydi: *. RSX, * . GIF, . WMF, .BMP,*TIF va boshqalar.
b) Tayyor grafik fayllarni joylashtirish usullari: Avvaddan kursorni rasmni qaerga qo’yish kerak bo’lsa, o’sha erga olib borib qo’yiladi.
s) WORD ning kollektsiyasidagi rasmlarni joylashtirish. «o’rnatish» menyusidan «Rasm» buyrug’i tanlanadi, so’ng «Файл» buyrug’i tanlanadi, muloqot oynasidan grafik fayl nomi tanlanadi, so’ng OK bosiladi. WORD uchun tayyor rasmlarni joylashtirish jarayoni quyidagicha:

• 
  Avvaldan kursorni rasmni qaerga qo’yish kerak bo’lsa, o’sha erga olib borib qo’yiladi;
  
• 
  «rnatish» menyusi tanlanib, so’ng «Rasm» buyrug’i beriladi;
  

Boshqa grafik fayllarni ko’rib chiqish uchun uning nomini o’qish kerak.

• 
  Faylni o’rnatish uchun OK ni bosing. Rasmlarni qo’yish usullari:
  
• 
  Rasm panelidan foydalaniladi («sichqoncha»ning o’ng tugmasi orqali). Ba’zi bir avtomatik tasvirlar (to’g’ri to’rtburchak, chiziq, yo’nalishlar va boshqalar)ni hosil qilish uchun;
  
• 
  Uskunalar panelidan foydalanib oddiy tasvirlarni ko’plab hosil qilish mumkin (Bu tasvirlarni birma-bir ko’rish foydali).
  

d) OFFICE uskunalar paneli Avtofigura deb nomlanuvchi juda foydali uskunaga ega. PAINT grafik muharriri yordamida:

• 
  grafik muharriri oynasini ochish («Ishga tushirish» menyusidan foydalanib);
  
• 
  rasm chizish;
  
• 
  mos uskunalardan foydalanib, uni ajratish almashtirish buferida nushalash;
  
• 
  WORD ning oynasiga o’tish;
  
• 
  «To’g’rilash» menyusidan «o’rnatish» buyrug’ini tanlash, Grafik fayllarni kadrga qo’yishda OFFICE, yuqorida aytilganidek, WORD dan farq qiladi. OFFICE da kadr tushunchasi yo’q. Bu erda rasm avtomatik kadrga joylashadi, bu grafik tasvirlarni formatlashtirishni birmuncha engillashtiradi. WORD da ishlashni engillashtirish uchun uni kadrga qo’yish tavsiya etiladi. Matnga rasmni oddiy qo’yishda uni matn bo’ylab harakatlantirish muammosi tugiladi. SHuning uchun rasmni hujjatning boshqa eriga joylashtirish zaruriyati tugiladi.
  

e) Rasmni kadrga joylashtirish jarayoni:

• 
  «o’rnatish» menyusidan Kadr buyrug’i tanlansin;
  
• 
  kadr bo’yicha «sichqoncha» chap tugmasi bosilsin;
  
• 
  «Joylashtirish» menyusidan «Rasm» buyrug’i tanlansin;
  
• 
  muloqot oynasidan grafik файл nomi ajratilsin;
  
• 
  boshqa grafik faylni ham «sichqoncha» yordamida o’qish mumkin;
  
• 
  rasm faylini qo’yish uchun OK bosilsin.
  

f) WORD da rasmlarni Formatlash: a) Kadrga qo’yilmagan rasmlar:

• 
  rasmni «sichqoncha» chap tugmasi yordamida o’qing;
  
• 
  belgili ramka paydo bo’ladi, «sichqoncha» bilan uning o’lchovini o’zgartirish mumkin, lekin rasmni «sichqoncha» yordamida harakatlantirish mumkin emas.
  

Rasmni harakatlantirsh uchun uni kadrda o’zgartirish kerak, chunonchi, «sichqoncha»ning o’ng tugmasini rasm bo’yicha harakatlantirib, Kontekst menyusidan Kadr buyrug’i beriladi.
Kontekst menyusida rasmni formatlash, tahrirlash mumkin (nushalash, yo’qotish, joylashtirish va boshqalar), grafik muharririni chaqirish (rasmga o’zgartirish kiritish uchun) mumkin.
Bu jarayonlarni o’quvchilar o’zlari tajriba qilib ko’rishlarini tavsiya etamiz. Rasmlarni formatlash uchun «Sozlash» panelini ishlatish mumkin.