O`zbekiston respublikasi oliy ta’lim vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti kompyuter injenering fakulteti 020-20 guruh talabasi mavlonov behzodning kompyuter tarmoqlari fanidan amaliy ishi

tarmoq qatlami. Bu daraja so'nggi tugunlar o'rtasida axborot uzatishning turli tamoyillariga ega bo'lgan bir nechta tarmoqlarni birlashtirgan yagona transport tizimini shakllantirishga xizmat qiladi. Mahalliy tarmoqlar misolida tarmoq qatlamining funktsiyalarini ko'rib chiqing. Mahalliy tarmoqlarning ulanish sathi protokoli faqat tegishli tarmoqdagi har qanday tugunlar o'rtasida ma'lumotlarni etkazib berishni ta'minlaydi tipik topologiya . Bu rivojlangan tuzilishga ega tarmoqlarni, masalan, bir nechta korporativ tarmoqlarni bitta tarmoqqa birlashtiruvchi tarmoqlarni yoki tugunlar o'rtasida ortiqcha aloqalar mavjud bo'lgan yuqori ishonchli tarmoqlarni qurishga imkon bermaydigan juda qattiq cheklovdir. Bir tomondan, tipik topologiyalar uchun ma'lumotlarni uzatish protseduralarining soddaligini saqlab qolish uchun, ikkinchi tomondan, ixtiyoriy topologiyalardan foydalanishga imkon berish uchun qo'shimcha tarmoq qatlami qo'llaniladi. Bu darajada “tarmoq” tushunchasi kiritiladi. Bunday holda, tarmoq deganda standart tipik topologiyalardan biriga muvofiq o'zaro bog'langan va ma'lumotlarni uzatish uchun ushbu topologiya uchun belgilangan havola sathi protokollaridan birini ishlatadigan kompyuterlar to'plami tushuniladi.
Shunday qilib, tarmoq ichida ma'lumotlarni yetkazib berish havola qatlami tomonidan tartibga solinadi, biroq tarmoqlar o'rtasida ma'lumotlarni uzatish tarmoq qatlami tomonidan boshqariladi.
Tarmoq sathi xabarlari chaqiriladi paketlar (paketlar) . Tarmoq darajasida paketlarni yetkazib berishni tashkil qilishda kontseptsiyadan foydalaniladi "tarmoq raqami" . Bunday holda, qabul qiluvchining manzili tarmoq raqami va ushbu tarmoqdagi kompyuterning raqamidan iborat.
Bitta tarmoqda joylashgan jo‘natuvchidan boshqa tarmoqda joylashgan qabul qiluvchiga xabarni o‘tkazish uchun har safar tegishli marshrutni tanlagan holda tarmoqlar o‘rtasida ma’lum miqdordagi tranzit uzatishni (hops) amalga oshirish kerak bo‘ladi. Shunday qilib, marshrut - bu paket o'tadigan marshrutizatorlar ketma-ketligi.
Eng yaxshi yo'lni tanlash muammosi deyiladi marshrutlash va uning yechimi tarmoq qatlamining asosiy vazifasi hisoblanadi. Bu muammo eng qisqa yo'l har doim ham eng yaxshisi emasligi bilan murakkablashadi. Ko'pincha marshrutni tanlash mezoni bu marshrut bo'ylab ma'lumotlarni uzatish vaqti bo'lib, u vaqt o'tishi bilan o'zgarishi mumkin bo'lgan aloqa kanallarining tarmoqli kengligi va trafik intensivligiga bog'liq. Ba'zi marshrutlash algoritmlari yuk o'zgarishlariga moslashishga harakat qiladi, boshqalari esa uzoq muddatli o'rtacha ko'rsatkichlar asosida qaror qabul qiladi. Marshrutni tanlash, shuningdek, uzatish ishonchliligi kabi boshqa mezonlarga asoslanishi mumkin.
Tarmoq qatlami ikki turdagi protokollarni belgilaydi. Birinchi tur tugundan marshrutizatorga va marshrutizatorlar o'rtasida oxirgi tugunlar ma'lumotlari bo'lgan paketlarni uzatish qoidalarini ta'riflaydi. Tarmoq sathi protokollari haqida gap ketganda, odatda, aynan shu protokollar haqida gap boradi. Tarmoq qatlami, shuningdek, deb nomlangan protokolning boshqa turini ham o'z ichiga oladi marshrutlash axborot almashish protokollari . Routerlar ushbu protokollardan o'zaro ulanishlar topologiyasi haqida ma'lumot to'plash uchun foydalanadilar. Tarmoq sathi protokollari operatsion tizimning dasturiy modullari, shuningdek marshrutizatorlarning dasturiy va apparat vositalari tomonidan amalga oshiriladi.
Tarmoq sathi protokollariga TCP/IP stekining IP Internet bilan ishlash protokoli va Novell stekining IPX paketli Internet bilan ishlash protokoli misol bo‘la oladi.