O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim vazirligi navoiy davlat pedagogika instituti Geografiya va Iqtosodbilib asoslari fakulteti

XULOSA
Aholi daromadlariga doir nazariyalarni ko’rib chiqishni klassiklardan boshlash maqsadga muvofiq, chunki iqtisodiyot fanining ulardan oldingi namoyondalari (sxolastlar, merkantilistlar, fiziokratlar va boshqalar) ushbu masalalar yuzasidan yaxlit qarashlar tizimini bayon etmaganlar.
Klassik siyosiy iqtisod vakillari (A. Smit, D. Rikardo, D. Mill’ va boshqalar) birinchilar aholi daromadlari yuzasidan yaxlit qarashlar tizimini qatorida ta’riflab berdilar. Ularning nuqtai nazariga ko’ra, pulning barcha tovarlar va xizmatlarga nisbatan narxlarning o’rtacha darajasi bo’yicha hisoblangan xarid qobiliyati doimiy bo’ladi. Klassik iqtisodchilar asosan Maltusning aholi o’sishining oziq-ovqat resurslariga bog’liqlik nazariyasiga qo’shilar edilar. Xuddi ana shu nazariya ularga tirikchilik minimumi bilan belgilanadigan ish haqi nazariyasini asoslashga yordam berdi.
Mazkur maktab namoyandalari tirikchilik minimumi deganda, mehnat xizmatlarining «tabiiy» bahosi – jismonan yashash uchun zarur bo’lgan ish haqi darajasi, ya’ni ishchilar olishi kerak bo’lgan minimal haqini tushunar edi.
Klassiklar aholining o’zgarmas sonini qo’llab-quvvatlaydigan «tabiiy ish haqini» qisqa muddatli «bozor ish haqidan» farqlar edilar. Agar «bozor ish haqi» tabiiy ish haqidan ortiq bo’lsa, aholining o’sishiga yo’l qo’yadi. Ularning fikricha, ish haqi darajasining tirikchilik minimumigacha pasayish tamoyili aholi ortiqchaligini bildiradi. Boshqacha qilib aytganda, ular har bir jon boshiga to’g’ri keladigan daromad maksimal bo’lgan vaqtdagi aholi soni optimal son bo’ladi, deb hisoblar edilar.
Klassiklar Maltus izidan borib, kambag’allikning sababini aholi o’sish sur’ati bilan tirikchilik minimumini belgilaydigan hayotiy ne’matlarning o’sish sur’ati o’rtasidagi oddiy nisbatdan iborat deb qaraganlar. Ular bevosita davlat subsidiyalari yoki xususiy xayr-ehsondan foydalanib, qashshoqlikni engishga qarshi chiqar edilar, chunki bu aholi o’sishining asosiy cheklovini kuchsizlantirishi mumkin edi. Agar bir ishchiga to’g’ri keladigan ish haqi tirikchilik minimumiga teng bo’lsa, aholi sonida muvozanat o’rnatiladi. Aholi kam bo’lganida tirikchilik minimumini saqlab turish uchun kerak bo’lganiga qaraganda ko’proq daromad hosil qilinadi

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

1. Kаrimоv I.А. –Jаhоn mоliyaviy-iqtisоdiy inqirоzi, O’zbеkistоn shаrоitidа uni bаrtаrаf etishning yo’llаri vа chоrаlаri. T.: - O’zbеkistоn, 2009 2. Kаrimоv I. А. “Tаriхi bоy, buguni go’zаl, kеlаjаgi buyuk shаhаr”, “Хаlq so’zi”, 2009 yil 2 sеntyabr, №173(4836) 3. Kаrimоv I.А. “Маmlаkаtimizni mоdеrnizаtsiya qilish vа yangilаshni izchil dаvоm ettirish – dаvr tаlаbi”. Vаzirlаr Маhkаmаsining 2008 yildа mаmlаkаtni ijtimоiyiqtisоdiy rivоjlаntirish yakunlаri vа 2009 yilgа mo’ljаllаngаn iqtisоdiy dаsturning eng muhim ustuvоr yo’nаlishlаrigа bаg’ishlаngаn mаjlisidаgi mа’ruzа “Хаlq so’zi” – 2009 y. 14 fеvrаl, №33-34 (4696-4697). 4. Аbdurаhmоnоv Q.Х. Меhnаt iqtisоdiyoti. Dаrslik (nаzаriya vа аmаliyot) –T.: “Меhnаt”, 2009. 5. Аbdurаhmоnоv Q.Х. vа bоshqаlаr. “Pеrsоnаlni bоshqаrish” Dаrslik. – T.: “O’qituvchi” nаshriyoti, 2008 6. Аbdurаhmоnоv Q.Х., Хоlmo’minоv Sh.R, Аkbаrоv А.М. Меhnаt iqtisоdiyoti vа sоtsiоlоgiyasi –T.: TDIU, 2004. 7. Гейц И.В. Новые системы оплаты труда работников бюджетной сферы – М.: Дело и Сервис, 2009 - 386 с. 8.Plаksya V.I. Bеzrаbоtitsа: tеоriya i sоvrеmеnnаya rоssiyskаya prаktikа : sоtsiаlnоekоnоmichеskiy аspеkt (Моnоgrаfiya). Izdаtеlstvо: RАGS, 2005. 9.Кибанов А.Я.Управление трудовыми ресурсами. Учебник.– М.: ИНФРА-М, 2010 – 548 c. 10.Одегов Ю.Г., РуденкоГ.Г Экономика труда. Учебрс