O’zbekiston respublikasi oliy ta’lim vazirligi

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY TA’LIM VAZIRLIGI

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY TA’LIM VAZIRLIGI

Toshkent irrigatsiya va qishloq xo’jaligini mexanizatsiyalash muhandislari instituti Milliy Tadqiqotlar Universitetining Qarshi irrigatsiya va agrotexnologiyalar instituti “Muhandislik va kompyuter grafikasi” fanidan taqdimot

Himoya qildi “GM” fakulteti “PT-SXM” yo’nalishi 110-guruh 1-kurs talabasi

QUCHQOROV SHUXRAT

Qabul qildi Katta o’qituvchi Jo’rayeva Barchinoy Meliyevna

Qarshi 2023

Mavzu; Chizmalarni rasmiylashtirishga oid standartlar
Reja :
1)Konstruktorlik hujjatlarning yagona tizimi
2)Buyumlar va ularning turlari
3)Chizmalarga oid standartlar
O’zbekiston Respublikasi korxonalarida ishlab chiqariladigan buyumlarning sifatli bo’lishini taminlash maqsadida davlat tomonidan davlat standartlari O’ZRST BELGILANADI . Standartlashtirish- ma’lum faoiliyat sohasida o’rnatilgan va
qabul qilingan qoidalardir. Standartlashtirish bo’yicha aniq ishlarning natijasi .Standart buyumlarni sifatli va unumli ishlab chiqarishda ,texnika taraqqiyotining yuksalishida eng muhim omillarda biridir.
Shuning uchun
umumittifoq davlatlar standartlari (OST)
1928 yil standartlar , O’lchovlar va o’lchash asboblari Komiteti tomonidan standartlar
ko’rib chiqilib,1968 yilda konstruktorlik xujjatlarning yagona tizimi -KXYT qabul qilingan.
Ittifoq davrida o’zaro iqtisodiy yordam kengashi azosi bo’lgan barcha davlatlar bilan mashinasozlik sanoatida iqtisodiy integratsiyani mukammallashtirish maqsadida IOS – standartlashtirish bo’yicha halqaro tashkilotlar tuzilgan edi. KXYT standartlari Respublikamizning hamma tashkilotlarida bajariladigan konstruktorlik hujjatlarini tayyorlash va rasmiylashtirishga doir barcha talab va qoidalarni belgilaydi.
Davlat standartlari rasmiy
xujjat bo’lib , uning talablarini
buzuvchilar qonun oldida javob
beradilar. Buyumlar va ularning
turlari. Buyumlarning konstruktorlik
hujjatlariga ham davlatstandartlari
belgilangan. Mashinasozlik
sanoatining barcha tarmoqlarida
ishlab chiqariladigan buyumlar turlari GOST 2.101-68 ga
muvofiq belgilanadi . buyumlar ishlatilishiga qarab 2 guruhga 1 asosiy ishlab chiqarish va 2 yordamchi ishlab chiqarish buyumlariga bo’linadi . Asosiy ishlab chiqarish buyumlariga xalq xo’jaligiga yetkazib berish uchun mo’ljallangan buyumlar kiradi.
GOST 2.101-68 GA muvofiq buyumlar turlari belgilangan. CHizmalarga oid standartlar . Detallar Yig’ma birliklar Komplekslar Komplektlar.
DETAL-bir xil nomli va markali materiallardan yig’ish operatsiyalaridan foydalanmasdan tayyorlangan buyum ; val ,porshen , maxkamlovchi , bolt gayka va boshqalar kiradi …

• YIG’MA BIRLIKLAR - tarkibiy qisimlari yig’ish operatsiyalari (ajraladigan ,parchinlash,payvandlash, yelimlash va boshqa usullar) bilan birga buyumlar yig’ma nirliklarga misol bo’ladi.

• KOMPLEKS – ikki va undan ortiq maxsuslashtirilgan buyumlar tayyorlovchi korxonada yigish operatsiyalari bilan birlashtirilmagan ,ammo o’zaro bir-biriga bog’liq expluatatsion funksiyalarni bajarishi ko’zda tutilgan buyum . Kompleksga stanoklarning potok liniyalari ,normalash ustanovkalari ,paxta terish mashinalari va boshqalar misol bo’la oladi.

• KOMPLEKT - tayyorlovchi korxonada yig’ish operatsiyalari bilan biriktirilmagan ,umumiy yordamchi xarakterdagi vazifalarga ega bo’lgan ikki va undan ortiq bo’lgan buyum komplekt extiyoj qismlar komplekti , asboblar va jixozlar o’lchash apparatlari komplekti va boshqalar kiradi.

CHIZMA CHIZISHGA DOIR DASTLABKI MALUMOTLAR VA FORMATLAR.
Chizmalar standar formatli chizma listlarda bajariladi. Tomonlarning o’lchamlari (1189x841)mm yuzasi 1m kv ga teng bo’lgan format va bu formatning hamda undan keying formatning ensiz tomoniga parallel chiziq o’tkazib , teng 2 ga bo’lishdan hosil qilingan format asosiy format deb ataladi .O’Z RST 2.301-96 ga ko’ra asosiy formatlar o’lchmlari va belgilashlari mana misol uchun 1.3.1 dagi rasm …
FORMATLAR
IOS – standartlashtirish bo’yicha halqaro tashkilotlar tuzilgan edi. KXYT standartlari Respublikamizning hamma tashkilotlarida bajariladigan konstruktorlik hujjatlarini tayyorlash va rasmiylashtirishga doir barcha talab va qoidalarni belgilaydi.
E’tiboringiz
uchun rahmat !