Oʻzbekiston respublikаsi oliy vа mаxsus tа’lim

OʻZBEKISTON RESPUBLIKАSI OLIY VА MАXSUS TА’LIM

VАZIRLIGI
ISLOM KАRIMOV NOMIDАGI TOSHKENT DАVLАT
TEXNIKА UNIVERSITETI
MUHАNDISLIK TEXNOLOGIYALАRI FАKULTETI
“BIOTIBBIYOT MUHАNDISLIGI” KАFEDRАSI

Mavzu: Sentrafuga apparati

Guruh. 134-21

Bajardi: Bekmirzayev Oybek
Tekshirdi: Abduhalikov Seit P

Toshkent 2022-2023

Reja:
1. Sentrafugalar haqida

2. Tarixi
3. Sentrafuga turlari
4. Rotor turlari
5. Xulosa
6. Foydalanilgan adabiyotlar

Sentrifuga (rus. sentr — markaz va lot. fuga — qochish) — bir jinsli boʻlmagan birikmalar — suspenziyalar, emulsiyalar, shlamlar (kukunsimon togʻ jinslari) va boshqalarni markazdan qochma kuch taʼsirida tarkibiy qismlarga ajratuvchi apparat. Asosiy qismi oʻz oʻqi atrofida katta tezlikda aylanib turuvchi rotor(baraban) hisoblanadi. Zarrachalar hajmi, shakli, zichligi, muhitning yopishqoqligi va rotor tezligiga qarab eritmadan ajratiladi.

1923 yilda Teodor Svedberg yirik jismlarni (cho'kindi zarralarini) ajratish uchun birinchi yuqori tezlikdagi santrifugani yaratdi.
Oltinning mayda miqdorini samarali ravishda ajratish imkoni yaratildi.
Santrifugalar tezda laboratoriya asbobiga aylana boshlandi1923 yilda Teodor Svedberg yirik jismlarni (cho'kindi zarralarini) ajratish uchun birinchi yuqori tezlikdagi santrifugani yaratdi.
Oltinning mayda miqdorini samarali ravishda ajratish imkoni yaratildi.
Santrifugalar tezda laboratoriya asbobiga aylana boshlandi

SENTRIFUGA TURLARI.

ROTOR TURLARI.

Fiksirlangan burchakli rotorlar.
(FIXED ANGLE ROTORS)
Naychalar vertikalga nisbatan 14 dan 40 gradusgacha burchak ostida ushlab turiladi.
Zarrachalar radial ravishda tashqariga qarab harakatlanadi, qisqa masofa ostida.
Turli santrifugalash metodlari uchun qulaydir.
Naychani qayta yo'naltirish rotorning tezlashishi va sekinlashishi paytida sodir bo'ladi.

Oddiy sentrifugalar (desk top centrifuges)
Juda oddiy va kichik;
Maksimal tezlik 3000 rpm;
Haroratni tartibga solish tizimi yo'q;
Qon hujayralari, achitqi zamburug` hujayralari yoki kimyoviy reaktsiyalarning katta hajmli cho'kmalari kabi tez cho'kindi moddalarni to'plash uchun odatda ishlatiladi.

Yuqori tezlikdagi sentrifugalar (High speed centrifuges)

Maksimal tezlik 25000 rpm, 90000 g markazdan qochma kuchlarni ta'minlaydi.
Proseduradan keying issiqlikni olib tashlash uchun sovutgich bilan jihozlangan.
Termo- juft qopqoq yordamida harorat 0-4C darajasida saqlanadi.
Mikroorganizmlarni, hujayra qoldiqlarini, hujayralarni, yirik hujayrali organellalarni, kimyoviy reaktsiyalarning cho'kmalarini to'plash uchun ishlatiladi.
Hujayra osti organellalarini (yadrolar, mitoxondriyalar, lizosomalar) ajratishda ham foydalidir.

Maksimal tezlik 25000 rpm, 90000 g markazdan qochma kuchlarni ta'minlaydi.

Proseduradan keying issiqlikni olib tashlash uchun sovutgich bilan jihozlangan.
Termo- juft qopqoq yordamida harorat 0-4C darajasida saqlanadi.
Mikroorganizmlarni, hujayra qoldiqlarini, hujayralarni, yirik hujayrali organellalarni, kimyoviy reaktsiyalarning cho'kmalarini to'plash uchun ishlatiladi.
Hujayra osti organellalarini (yadrolar, mitoxondriyalar, lizosomalar) ajratishda ham foydalidir.
500 000 g markazdan qochma kuchni ta'minlab, 75 000 rpm tezlikda ishlaydi.
Rotor kamerasi germetiklanadi va vakuumga erishish uchun nasos yordamida damlanadi.
Sovutish Tizimi (0-4Cgradus)
Rotor kamerasi har doim og'ir zirhli plastinkaga o'ralgan.500

Foydalanilgan adabiyotlar roʻyxati

1. Bekish O.-Ya.L. Tibbiy biologiya. - Minsk: Urajay, 2000. p.114-119.

2. Mutovin G.R. Klinik genetika asoslari. - M.: Oliy maktab, 1997.- b. 83-84.

3. Quyon R.S. Tibbiy genetika asoslari. - Minsk: Oliy maktab, 1998. - p. 60-65.

4. Bochkov N.P. Asanov A.Yu. va boshqalar.Tibbiy genetika: Darslik -Mahorat 2003 y

5. Bochkov N.P.Klinik genetika. 3-nashr. 2004 yil

6. Bason J. Genetika. - M.: Ma'rifat, 2007. - 128s.