O’zbekiston respublikаsi oliy vа o’rtа mахsus tа’lim vаzirligi toshkent moliya instituti kredit-iqtisod fаkulteti
-rasm. Shubhali amaliyotlar to’g’risida tegishli boshqarmalarga
Download 1.26 Mb.
|
O’zbekiston respublikаsi oliy vа o’rtа mахsus tа’lim vаzirligi t-fayllar.org
|
13
-rasm. Shubhali amaliyotlar to’g’risida tegishli boshqarmalarga ma’lumot yetkazish sxemasi 20 Bankda ushbu yo’nalishga aloqador xodimlarning ish samaradorligini yuqori darajada ushlab turish maqsadida Bosh Bank «Tavakkalchiliklarni boshqarish va ichki nazorat» boshqarmasining tegishli xodimlari xamda «Ichki nazorat xizmati» xodimlari yilda kamida ikki marta maxsus o’quv tayyorgarligidan o’tadilar. Bunda xodimlarga jinoiy faoliyatga qarshi kurashish sohasidagi so’nggi yangiliklar va rivojlangan banklar amaliyotlari o’rgatib boriladi. Ayniqsa FATF tashkilotining har bir majlisidan so’ng bankda tashkilot tomonidan qabul qilingan qarorlar va qora ro’yhat tarkibi sinchiklab o’rganib chiqiladi. Tijorat banklari tomonidan bajariladigan operatsiyalar ma’lum mezonlar asosida gumonli va shubhali operatsiyalarga ajratiladi. Gumonli operatsiya - jinoiy faoliyatdan olingan daromadlarni legallashtirish va (yoki)
moliyalashtirish maqsadida amalga oshirilganligi to’g’risida tijorat bankida gumon 20 ATB “O’zsanoatqurilishbank”da jinoiy faoliyatdan olingan daromadlarni legallashtirishga va terrorizmni moliyalashtirishga qarshi kurashish bo’yicha ichki nazorat qoidalari. Filial xodimi Filialdagi ichki nazorat xodimi Bosh bank ichki nazorat xizmati ( LOTUS kanali orqali ichki nazorat xizmati boshlig’i o’rinbosari adresiga) shubxali amaliyotlar xamda shubxali deb topilgan gumonli amaliyotlar to’g’risidagi ma'lumotlar Departamentga belgilangan tartibda elektron ko’rinishda taqdim etiladi qonun
dalillari to’g’risidagi axborotlar bank Boshqaruvi raisi (yoki bank Boshqaruvi) ga yakuniy qaror qabul qilish uchun kiritiladi 56
haqida qaror qabul qilgunga qadar bo’lgan pul mablag’lari yoki boshqa mol-mulk bilan bog’liq operatsiya. 21 Pul mablag’lari yoki boshqa mol-mulk bilan bog’liq operatsiyalar quyidagi mezon va alomatlarning biri mavjud bo’lganda gumonli operatsiya deb tan olinadi: 1) tijorat banki tomonidan operatsiyaga yoki uni amalga oshirayotgan mijozga xatar darajasi yuqori deb berilgan; 2) pul mablag’lari O’zbekiston Respublikasi hududidan tashqariga offshor hududlarda doimiy yashovchi yoki ro’yxatga olingan shaxslarning hisobvarag’iga yoki foydasiga ko’chirilishi, yoxud bunday shaxslarning hisobvarag’idan O’zbekiston Respublikasiga 30 kalendar kundan oshmagan muddat davomida oxirgi o’tkazish (kelib tushish) kunida belgilangan eng kam ish haqining 1000 baravariga teng bo’lgan yoki undan oshadigan umumiy summada mablag’lar bir marotaba yoki ko’p marotaba o’tkazilishi (kelib tushishi); 3) rezident - mijoz tomonidan tovar yetkazib berish (ish bajarish, xizmat ko’rsatish) shartnomasi bo’yicha avval olingan badal summasini norezident foydasiga muntazam ravishda qaytarib berilishi; 4) operatsiyani amalga oshirish uchun taqdim qilingan hujjatlarning haqiqiyligiga (ishonchligiga) gumon tug’ilishi va (yoki) operatsiyato’g’risidagi, shu jumladan operatsiya bajaruvchi tomonlarning biri haqidagi ma'lumotlar tijorat bankida mavjud bo’lgan ma'lumotlarga muvofiq kelmasligi; 5) operatsiyani amalga oshirish uchun ariza (topshiriq, iltimosnoma) bilan murojaat qilinganda mijozning xatti-harakatlarining g’ayrioddiyligi, masalan: asabiylashishi, ikkilanish, mijozning harakatlarini boshqarib turuvchi shaxslarning mavjudligida uning agressivligi yoki uning boshqa shaxslarga arzimas sabab yo’zasidan telefon orqali maslahat uchun murojaat qilishi; 21 Tijorat banklarida jinoiy faoliyatdan olingan daromadlarni legallashtirishga va terrorizmni moliyalashtirishga qarshi kurashish bo’yicha ichki nazorat qoidalari. № 2023 13-oktabr 2009-yil 57
tijorat banki tomonidan operatsiya haqida so’ralgan ma'lumotlarni mijoz tomonidan asossiz rad etilishi yoxud taqdim etilishida noo’rin kechiktirilishi; 7) amalga oshirilayotgan operatsiya bo’yicha mijoz hamkorlarini aniqlash imkoni yo’qligi; 8) operatsiya iqtisodiy mohiyatga ega emasligi va mijoz faoliyatining tavsifi va faoliyat turiga muvofiq kelmasligi; 9) mijoz faoliyati tavsifiga bog’liq bo’lmagan holda uning hisobvarag’ida pul mablaјlari aylanmasining asossiz ko’payishi; 10) tijorat banki ishtirokida mijoz tomonidan bajarilayotgan operatsiyalarning operatsiyalarni amalga oshirishning umumqabul qilingan amaliyotiga nomuvofiqligi; 11) mijoz tomonidan bajarilayotgan operatsiyalarga o’xshash operatsiyalarning summalari asossiz taqsimlanishi; 12) hisob-kitoblarni amalga oshirish tartibi mijozning oddiy faoliyatidan farq qiluvchi nostandart yoki g’ayrioddiy murakkab sxemalardan iborat bo’lishi; 13) mijoz tomonidan operatsiyaning avval kelishilgan amalga oshirish sxemasiga uning ijro qilinishini bevosita boshlanishidan oldin, pul mablag’lari yoki boshqa mol-mulklarning harakat yo’nalishiga taalluqli bo’lgan o’zgartirishlar kiritilishi; 14) jismoniy shaxs tomonidan ayirboshlash kuniga belgilangan eng kam ish haqining 1000 baravari miqdoriga teng bo’lgan yoki undan oshadigan summada bir qiymatdagi banknotlarni boshqa qiymatdagi banknotlarga ayirboshlash; 15) operatsiya amalga oshirilish kuniga belgilangan eng kam ish haqining 1000 baravari miqdoriga teng yoki undan oshadigan summada jismoniy shaxs tomonidan naqd pul ko’rinishidagi pul mablaјlarini yuridik shaxsning yoki yakka tartibdagi tadbirkorning bank hisobvarag’iga qarz, kredit, moliyaviy yordam, ustav fondi (kapital)ga qo’yilma sifatida kiritilishi. 16) Norezident tomonidan rezidentga grantlar, moliyaviy yordam, qarz yoki beg’araz yordam sifatida pul mablag’lari berilishi. 58
O’zbekiston Respublikasi Adliya vazirligida 1281-son bilan ro’yxatga olingan «Yuridik va jismoniy shaxslar tomonidan valyuta operatsiyalarini amalga oshirilishining asoslanganligi yuzasidan monitoring olib borish tartibi
ro’yxatlardan olinadi. Shubhali operatsiya - pul mablag’lari yoki boshqa mol-mulk bilan bog’liq, tayyorlash, sodir etish jarayonida bo’lgan yoki sodir etib bo’lingan, tijorat bankida uni jinoiy faoliyatdan olingan daromadlarni legallashtirish va (yoki) terrorizmni moliyalashtirish maqsadida amalga oshirilganligi to’g’risida shubha paydo bo’lgan operatsiya. 22 Pul mablag’lari yoki boshqa mol-mulk bilan bog’liq operatsiyalar quyidagi mezon va alomatlarning biri mavjud bo’lganda shubhali operatsiya deb tan olinadi: 1) operatsiya bajaruvchi tomonlaridan biri jinoiy faoliyatdan olingan daromadlarni legallashtirishga va terrorizmni moliyalashtirishga qarshi kurashish sohasida xalqaro hamkorlikda ishtirok etmayotgan davlatda doimiy yashayotgan, turgan yoki ro’yxatga olingan shaxs bo’lsa; 2) jismoniy shaxslar tomonidan, shu jumladan pul o’tkazmalari tizimlari orqali bir vaqtda yoki 3 oydan oshmagan muddat davomida ko’p marotaba eng kam ish haqining 1000 baravari miqdoriga teng yoki undan oshadigan umumiy summada chet el valyutasida pul mablag’lari olinishi yoki jo’natilishi; 3) jismoniy shaxslar tomonidan bir vaqtda yoki 3 oydan oshmagan muddat davomida ko’p marotaba eng kam hsh haqining 1000 baravari miqdoriga teng yoki undan oshadigan umumiy summada chet el valyutasidagi pul mablaјlari sotilishi yoki sotib olinishi; 4) O’zbekiston Respublikasi hududidan tashqariga nomi ko’rsatilmagan holda, (anonim) shaxsga ochilgan hisobvaraqqa pul mablag’lari ko’chirilishi 22 Tijorat banklarida jinoiy faoliyatdan olingan daromadlarni legallashtirishga va t errorizmni moliyalashtirishga qarshi kurashish bo’yicha ichki nazorat qoidalari. № 2023 13-oktabr 2009-yil 59
ochilgan hisobvaraqdan pul mablag’larining tushishi; 5) filial rahbariyati yoki Bosh bank ichki nazorat xizmati tomonidan xabar qilinishi lozim bo’lgan operatsiyalar toifasiga kiritish to’g’risida qaror qabul qilingan gumonli operatsiya. Operatsiya bajaruvchi tomonlaridan biri quyidagi shaxslar hisoblanishi to’g’risida qonun hujjatlarida belgilangan tartibda olingan axborot mavjud bo’lganda har qanday operatsiya alohida hollarda xabar qilinishi lozim: terrorchilik faoliyatida ishtirok etayotgan yoxud ishtirok etishda gumon qilinayotgan yuridik yoki jismoniy shaxs; terrorchilik faoliyatini amalga oshirayotgan yoxud amalga oshirishda gumon qilinayotgan tashkilotning bevosita yoki bilvosita mulkdori bo’lgan yoxud uni nazorat qilayotgan yuridik yoki jismoniy shaxs; terrorchilik faoliyatini amalga oshirayotgan yoki amalga oshirishda gumon qilinayotgan jismoniy shaxsning yoxud tashkilotning mulkidagi yoki nazorati ostidagi yuridik shaxs. Tijorat banki tomonidan mijozni lozim darajada tekshirish jarayonida olingan ma'lumotlar asosida, mijozning faoliyati va operatsiyalari turlarini inobatga olgan xolda filialdagi Ichki nazorat xizmati xodimlari mijoz tomonidan jinoiy faoliyatdan olingan daromadlarni legallashtirish yoki terrorizmni moliyalashtirish maqsadida operatsiyalarning amalga oshirilishini baxolaydi va tegishli (yuqori yoki past) xatar darajasini belgilaydi. Bankda quyidagi mezonlarga javob beradigan mijozlarni yuqori darajadagi xatar toifasiga kiritiladi va ularga nisbatan kuchaytirilgan e'tibor qaratiladi: 1. Terrorchilik faoliyatida ishtirok etayotganligi yoxud terrorchilik faoliyati bilan shug’ullanayotgan shaxslarning nazorati ostida ekanligi yoxud terrorchilik faoliyati bilan shug’ullanayotgan yoki shugullanishda gumon qilinayotgan tashkilotning bevosita yoki bilvosita mulkdori ekanligi yoxud uni nazorat qilayotganligi to’g’risida mavjud bo’lgan ma'lumotga tegishli shaxslar; 60
moliyalashtirishga qarshi kurashish sohasida xalqaro xamkorlikda ishtirok etmayotgan davlatda yoxud offshor xududda doimiy yashayotgan, turgan yoki ro’yxatga olingan shaxslar; 3. Offshor xududlarda xisobvaraqqa ega bo’lgan rezident va norezidentlar; 4. Xaqiqatda joylashgan joyi ta'sis yoki ro’yxatga olish xujjatlarida ko’rsatilgan ma'lumotlarga muvofiq bo’lmagan tashkilotlar va yakka tartibdagi tadbirkorlar; 5. Faoliyat davri (davlat ro’yxatidan o’tgan sanadan boshlab) moliyaviy yilning bir choragidan oshmagan yuridik shaxs va yakka tartibdagi tadbirkorlar; 6. Xaqiqiy egasi mazkur bandning "1", "2" kichik bandlarida kursatilgan shaxslar hisoblangan tashkilotlar; 7. Muntazam ravishda (masalan, 3 oy ichida ikki va undan ortiq marta) shubxali yoki gumonli operatsiyalarni amalga oshiruvchi mijozlar; Mijozlar operatsiyalarining joriy tekshiruvi tijorat bankining mijozlarga bevosita xizmat ko’rsatuvchi (mas'ul ijrochilar, kassirlar va shu kabi) tegishli xodimlari tomonidan, lavozim majburiyatlariga muvofiq amalga oshiriladi. Mazkur xodimlar gumonli operatsiyalar aniqlangan taqdirda bunday operatsiyalar haqida bevosita o’z rahbariga va Ichki nazorat xizmati xodimlariga yozma ravishda xabar berishga majburdirlar.Mijozlar operatsiyalarining keyingi tekshiruvi Ichki nazorat xizmati xodimlari tomonidan joriy tekshiruv jarayonida aniqlanmaydigan shubhali operatsiyalarni aniqlash maqsadida, mijozning o’tgan davr mobaynida bajargan operatsiyalarini tahlil qilish orqali amalga oshiriladi. |
