O’zbekiston respublikаsi oliy vа o’rtа mахsus tа’lim vаzirligi toshkent moliya instituti kredit-iqtisod fаkulteti

6-rasm. Tijorat banklarining 2015 yil 1 yanvar holatiga joriy likvidlik 

darajasi (foizda)
11

Rasmga asosan, eng kam joriy likvidlik darajasiga Hi-tech bankda 

25,84%, Savdogar bankda 30,58 %ni, Agrobankda esa 40.83 %ni tashkil qilgan.
Eng yuqori joriy likvidlik darajasiga Soderat bankda esa 176,25 %ni, 
Sanoatqurilishbankda 92,88 %ni,va Azia Allians Bank 92,23 %ni tashkil qilgan.
Joriy likvidlik darajasini xaddan oshib ketishi tijorat bankning daromadliligiga 
salbiy ta’sir ko’rsatadi. Qolgan tijorat banklari o’rtacha 45-65 % darajasida
saqlab kelinmoqda. 
Tijorat banklarining joriy likvidligining me’yori 30 %ni tashkil etishi
kerak. Yuqoridagi rasmdan ko’rinmoqdaki, bittagina bankdan tashqari, barcha 
tijorat banklarimiz joriy likvidlik darajasi me’yori to’liq bajarilgan
.
Tijorat bankining ichki nazorat tizimi bank faoliyatining jihatlari, asosiy 

yo’nalishi, mijozlar bazasi va mijozlar hamda ularning operatsiyalari bilan

11
“Axbor reyting” reyting agentligi 2015 yil №38 –son ma’lumotlari asosida 

---

41
bog’liq xatarlar darajasini hisobga olgan holda tashkillashtiriladi. Masalan, yirik 

banklarda bu xizmat alohida department shaklida, shu bank filiallari tarmog’ida
esa alohida bo’lim sifatida tashkil etilib, xodimlar bazasi ham ichki nazoratni 
muofiq darajada olib borish uchun yetarli bo’lishi zarur. Tijorat banki ichki
nazorat tuzilmasi 7- rasmda keltirilgan.


7-rasm. Tijorat banki ichki nazorat tuzilmasi 


12

Rasmdan ko’rinadiki, filiallardagi ichki nazorat xizmati xodimlari 

bevosita filial rahbariga bo’ysunadi. Ushbu tashkiliy tuzilma ichki nazorat
xodimining rahbarga aniqlangan kamchiliklar, aktivlardan samarali foydalanish 
yo’nalishlari haqida o’z vaqtida aniq axborotni yetkazib borishiga imkon
yaratadi. Ichki nazorat xizmati boshqarmasi esa bank bo’g’inlaridagi nazorat 
tizimi uchun umumiy yo’riqlarni ishlab chiqadi, mas’ul xodimlarning xuquq va
majburiyatlari, ish faoliyatini tashkil qilish tartibini belgilab beradi. 
Jahon tajribasi ko’rsatadiki, nazorat tizimida ishlovchi xodimlar bank
bo’linmalari tomonidan bajariladigan barcha operatsiyalar tavsifi haqida to’liq 
tasavvurga ega bo’lishi kerak. Xususan, yirik fransuz banklari (Societe
Generale, Credit Agricole, BNP-Paribas va boshqalar)da nazorat tizimi 
12
Nazariy ma’lumotlar asosida muallif tomonidan yaratilgan. Bunda bankning tashkiliy strukturasi inobatga 

olingan
.