O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti
Download 1.28 Mb. Pdf ko'rish
|
kovrak ferula l. turkumi turlarining tarkalishi va biologik xususiyatlari
|
3.1.2
. Ayrim Kovrak (Ferula L.) turkumi turlarining fititsenozdagi tutgan o’rni Bu yuqori adir bilan tutash bo’lib, uzoq vaqt ko’karib turadigan efemerlarning ko’pligi bilan xarakterlanadi. Efemerlar juda kam bo’lib, chala buta, buta va daraxtlar tagida o’sadi. Daraxtlar juda siyrak, chunki ularga odamlarking ta’siri katta bo’lgan. Pastki tog’da bir yillik va ko’p yillik kserofit o’tlardan: bug’doyiq, esparpet, shuvoq, toshkakra, bozulbong, chalov kabilar ancha ko’p o’sadi. Respublikamizning hamma tog’larida ham bir xildagi o’simliklar o’smaydi. Bu tog’larning o’simliklari to’liq kserofit bo’lib, mezofit o’simliklarni topish qiyin. Buning sababi bu tog’larda - yoz oylari qor butunlay bo’lmaydi. Qishda yoqqan qorlar may oyining oxirlaridayoq butunlay erib ketadi. Bu tsg’larda o’simlik turlari juda kam, ko’pincha chala buta va butalar, qisman juda siyrak holda o’suvchi ba’zi daraxtlarni uchratish mumkin. O’zbekistonning sharqidagi tog’lar bulardan tubdan farq qiladi. Bu yerda qor va muzliklar uzoq vaqt yotadi. Nam ancha ko’p. Shu sababli bu yerda efemerlar va ko’p yillik o’simliklar bilan birga chala buta, buta va daraxtlar ancha ko’p o’sadi. Pastki tog’da eng ko’p tarqalgan bir yillik efemer, ko’p yillik o’tlar va daraxtlardan ba’zilari bilan tanishib o’tamiz. Samarqand viloyati Urgut tog‘larida Kovrak turkumi turlari o‘simliklar qoplamida bir tekisda tarqalmagan. Fitotsenozlar tarkibida har xil o‘simlik turlari mavjud bo‘lib, ularning asosiy qismini ko‘p yillik va bir yillik o‘t o‘simliklar tashkil etadi. Tadqiqotlarimiz natijasida Urgut tog‘larida uchta assotsiatsiya eng keng tarqalganligi aniqlandi. Bular: Bug’doyiq-kovrak- betagalar, esparset-kovrak- toronlar, geran-kovrak-otquloqlar. Aniqlangan assotsiatsiyalar tarkibida quyidagi o‘simlik turlari uchrashi aniqlandi (3.2 - jadval). 3.2 - jadval Bug’doyiq-kovrak- assotsiatsiyasida uchraydigan o‘simliklar turi Download 1.28 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|