O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi andijon davlat universiteti

Tavqe` yozuvi esa asosan buyruq va farmonlar yozishda qo‘llangan. Riqo yozuvi
tavqe`ga ancha yaqin. Lekin undan nozikroq. Asosan, munshaot (maktub yozishda )
da ishlatilgani va qog‘ozlarga nafis qilib yozilgani uchun riqo deb atalgan. Mazkur
yozuvlardan tashqari numor g‘ubor, shajariy, tug‘ro va boshqa xat turlari ham
bo‘lgan. Tug‘ro imzo qoyilganda ishlatilgan.
XV asr boshlaridan kitob ko‘chirishda (fors – tojik va eski o‘zbek tillarida)
nastaliq xati rasm bo‘ldi. Hazrat Alisher Navoiy ta’biricha xattotlar sultoni bo‘lgan
Sultonali Mashhadiy nastaliq  xatini ajoyib san`at darajasiga ko‘targan ekan.
Mavzuni mustahkamlash uchun savollar. 
 
1. Xattot so‘zi qanday ma’noni anglatadi?
2. Xattotlik kasb yoki san’at ekanligini izohlang.
3. Kitob ko‘chirish kasbi haqida nimalarni bilasiz?
4. Xattotlik san’atining arab yozuviga qanday aloqasi bor?
5. Nega Mirzo Boysunqur o‘z saroyida 40 ta xattotni to‘plagan edi?
6. Qanday mashhur xushnavislarni bilasiz?
5-mavzu: Lotin yozuviga asoslangan o‘zbek alifbosi tarixi 
Darsning rejasi:
1. Mavzuni e’lon qilish
2. Adabiyotlar ro‘yxatini taqdim qilish
3. Mavzu mohiyatini talabalarga yetkazish
4. Talabalar bilan savol-javob o‘tkazish, mavzuni mustahkamlash
Dars turi: ma’ruza
Ta’lim texnologiyalari: anjuman-ma’ruza, savol-javob, “Klaster”, “Aqliy
hujum” va b.
Adabiyotlar ro‘yxati: 
 Abdullayеv Y. Hamrohim (Yangi alifbo va imlodan qo‘llanma). T.,
“O‘qituvchi”, 1996.
 Abdullayeva Q., Nazarov H., Yo‘ldosheva SH. Savod o‘rgatish metodikasi.
T., “O‘qituvchi”, 1996.
 Qosimova K va b. Ona tili o‘qitish metodikasi. T., “Noshir”, 2009.
 G‘ulomov M. Chiroyli yozuv malakasini shakllantirish. T., “O‘qituvchi”,
1992.
 www.ziyonet.uz

www.pedagog.uz

Ma’ruza matni 
Reja:
1.
Jahon madaniyati taraqqiyotida lotin imlosining o‘rni.
2.
Milliy uyg‘onish davri va yangi alifboni isloh qilish.
3.
Lotin yozuviga asoslangan o‘zbek alifbosining yaratilishi.

30
4.

Mustaqillik davrida yangi o‘zbek imlosi.
Tayanch iboralar: Lotin yozuvi, o‘zbek alifbosi, arab alifbosi, isloh qilish,
“Milliy uyg‘onish davri”, “Turkcha qoida”, “Imlo”, “Yangi imlochilar”, “Chig‘atoy
gurungi”, “Eski imlochilar”, “O‘rta imlochilar”, “Lotinchilar”, “Turkshunoslar”,
“Sharqda inqilob”, “Yangi imlo qoidalari” (1995- yil 24-avgust) harf birikmasi, nutq
tovushlari.