O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi andijon davlat universiteti
Download 1.52 Mb. Pdf ko'rish
|
milliy goya asosiy tushuncha va tamoyillar
- Bu sahifa navigatsiya:
- Kafedra mudiri: __________yu.f.n. Imamov R.
- Fan bo‘yicha bilim, ko‘nikma va malakaga qo‘yiladigan talablar
- Fanning o‘quv rejadagi boshqa fanlar bilan o‘zaro bog‘liqligi va uslubiy jihatidan uzviy ketma - ketligi
- Fanning ishlab chiqarishdagi o‘rni
- Fanni o‘qitishda zamonaviy axborot va pedagogik texnologiyalar
- Fanni o’qitishda foydalaniladigan zamonaviy axborot va pedagogik texnologiyalar
- (“Aqliy hujum”, “Venna diagrammasi”, “T-chizma”, “Erkin yozish”, “Bir-biridan so’rash” “Klaster” metodi, “Bumerang”, “Tarozi” texnologiyasi va boshqalar)
- “Milliy g‘oya asosiy tushuncha va tamoyillar”
- Faoliyatga yo‘naltirilgan yondoshuv.
- Hamkorlikdagi ta’limni tashkil etish.
- Axborotni taqdim qilishning zamonaviy vositalari va usullarini qo‘llash
- O‘qitishni tashkil etish shakllari
- Kommunikatsiya usullari
- Boshqarish usullari va vositalari
- Monitoring va baholash
- “Milliy g‘oya asosiy tushuncha va tamoyillar
- “Milliy g‘oya asosiy tushuncha va tamoyillar” fanidan mashg’ulotlarning mavzular va soatlar bo’yicha taqsimlanishi
|
________b.f.n. dots. A. Mamatyusupov “____” __________2015 - yil “MILLIY G‘OYA: ASOSIY TUSHUNCHA VA TAMOYILLAR” FANINING ISHCHI O’QUV DASTURI Bilim sohasi: 100000 – Gumanitar soha 600000 – Xizmatlar sohasi Ta’lim sohasi: 11000 – Pedagogika 12000 – Gumanitar fanlar 13000 – Matematika 14000 – Tabiiy fanlar 63000 – Atrof - muhit muhofazasi Ta’lim yo`nalishi: 5110700 – Informatika o’qitish metodikasi 5110800 – Tasviriy san’at va muhandislik grafikasi 5110900 – Pedagogika va psixologiya 5111000 – Kasb ta’limi (Informatika va axborot texnologiyalari) 5111100 – Musiqa ta’limi 5111300 – Ona tili adabiyot (Qirg’iz tili va adabiyoti) 5111300 – Ona tili adabiyot (Rus tili va adabiyoti o’zga tilli guruhlarda) 5111400 – Xorijiy til va adabiyoti (tillar bo’yicha) 5111600 – Milliy g`oya, ma’naviyat asoslari va huquq ta’limi 5111700 – Boshlang`ich ta’lim va sport-tarbiyaviy ish 5111800 – Maktabgacha ta’lim 5112000 – Jismoniy madaniyat 5112100 – Mehnat ta’limi 5120100 – Filologiya va tillarni o’qitish (o’zbek tili) 5130100 – Matematika 5140100 – Biologiya (Turlar bo’yicha) 5140200 – Fizika 5140500 – Kimyo 5140600 – Geografiya 5630100 – Ekologiya va atrof-muhit muhofazasi (Tarmoqlar bo’yicha) Andijon - 2013 18 Fanning ishchi o’quv dasturi o’quv, ishchi o’quv reja va o’quv dasturiga muvofiq ishlab chiqildi. Tuzuvchilar: Alimova N. – ADU, “Milliy g‘oya, ma’naviyat asoslari va huquq ta’limi ” kafedrasi dotsenti, tarix fanlari nomzodi; Asqarov Sh. – ADU, “Milliy g‘oya, ma’naviyat asoslari va huquq ta’limi ” kafedrasi dotsenti, tarix fanlari nomzodi; Haydarov R.– ADU, “Milliy g‘oya, ma’naviyat asoslari va huquq ta’limi ” kafedrasi assistenti. Amirxo‘jayev Sh. – ADU, “Milliy g‘oya, ma’naviyat asoslari va huquq ta’limi ” kafedrasi assistenti. Taqrizchilar: Madumarov T. – ADU, “Milliy g‘oya, ma’naviyat asoslari va huquq ta’limi ” kafedrasi dotsenti, yuridik fanlari nomzodi. Asqarov S. – ADU, “Milliy g‘oya, ma’naviyat asoslari va huquq ta’limi ” kafedrasi katta o‘qituvchisi. Fanning ishchi o’quv dasturi “Milliy g‘oya, ma’naviyat asoslari va huquq ta’limi ” kafedrasining 2015 yil “26” avgustdagi “1” – son yig’ilshida muhokamadan o’tgan va fakultet kengashida muhokama qilish uchun tavsiya etilgan. Kafedra mudiri: __________yu.f.n. Imamov R. Fanning ishchi o’quv dasturi Andijon davlat universiteti Tarix va ijtimoiy fanlar fakulteti kengashining 2015 yil 26 avgustdagi 1 – son majlisida muhokama etildi va ma'qullandi. Fakultet kengashi raisi: _____________ dotsent Rasulov B. Kelishildi: O’quv uslubiy boshqarma boshlig’i: _____ dotsent Abdullayev Q. 19 K I R I SH XXI asrda kechayotgan global integratsiya jarayonlari, dunyoning g‘oyaviy- mafkuraviy qiyofasini o‘zgartirib, yangicha tafakkur uslubini taqozo qilmoqda. Shu bois, O‘zbekistonda ta’limning ijtimoiylashuviga alohida e’tibor berilib, o‘qitilayotgan fanlarning mazmunini zamon talablariga moslashtirilishi bo‘yicha islohotlar amalga oshirilmoqda. Bu "Ta’lim to‘g‘risidagi” Qonun va Kadrlar tayyorlash milliy dasturida belgilangan vazifalarni bosqichma-bosqich amalga oshirish jarayonida o‘z ifodasini topmoqda. Xususan, talaba yoshlarimizni Vatan va millat manfaatlari yo‘lida fidoiylik ko‘rsata oladigan, mustaqilligimizning mohiyatini va qadrini anglaydigan, uni har qanday xavf-xatardan asrashni o‘zining muqaddas burchi deb biladigan, muayyan mutaxassislikni, kasb-hunarni chuqur egallagan, mustaqil, erkin fikrlaydigan, ma’naviy va jismonan barkamol insonni tarbiyalash uchun oliy ta’lim tizimida gumanitar va ijtimoiy fanlarning dasturlarini zamon talablari asosida qayta ko‘rib chiqishni taqozo qilmoqda. Bu esa yoshlarda tarixiy voqelikka obyektiv baho berish va to‘g‘ri xulosa chiqarish malakalarini shaklantirishni talab qiladi. Zero, Prezident Islom Karimov ta’kidlaganidek: “Ta’limni tarbiyadan, tarbiyani esa ta’limdan ajratib bo‘lmaydi - bu sharqona qarash, sharqona hayot falsafasi ”dir. Demak, obod Vatan, erkin va farovon hayot barpo etayotgan xalqimiz taraqqiyotining g‘oyaviy tamoyillarini, mamlakatimiz hayotida ustivor bo‘layotgan yurt tinchligi, Vatan ravnaqi, xalq farovonligi g‘oyalariga sadoqat tuyg‘ularini shakllantirishga yordam beradigan mavzularni o‘rganish “Milliy g‘oya: asosiy tushuncha va tamoyillar” fanining mazmun-mohiyatini belgilaydi Mazkur fan doirasida «Milliy g‘oya» va «Milliy mafkura» tushunchalari, ularning mazmun-mohiyati, namoyon bo‘lish xususiyatlari, xalqlar va davlatlar taqdiriga ta’siri, hozirgi zamondagi mafkuraviy jarayonlar, yoshlar qalbi va ongida buzg‘unchi va vayronkor g‘oyalarga nisbatan ogohlik va hushyorlik xususiyatlari shakllanishi bilan bog‘liq masalalar o‘rganiladi. Milliy g‘oyalar va mafkuralar tizimi, ”g‘oyaviylik”, “g‘oyasizlik”, “mafkuraviy faoliyat”, “mafkuraviy jarayonlar”, “mafkuraviy ta’sir”, “mafkuraviy maydon va poligonlar”, “mafkuraviy inqiroz”, “g‘oyaviy bo‘shliq”, “mafkuraviy profilaktika”, “mafkuraviy immunitet” kabi tushuncha va atamalarning mazmun-mohiyatini ochib berish bilan bog‘liq masalalar majmui ham ushbu fanning asosiy mavzulari doirasiga kiradi. “Milliy g‘oya: asosiy tushuncha va tamoyillar” - mustaqillik yillarida o‘rganish imkoni ochilgan yangi fanl ar dan biridir. Mazkur fanning maqsadi ezgu g‘oyalardan va sog‘lom mafkuradan mahrum biron bir millat va jamiyatning uzoqqa bora olmasligini, har qanday xalq va davlat o‘z taraqqiyotining g‘oyaviy- mafkuraviy tamoyillarini belgilab olishi zarurligi ijtimoiy jarayonlarning muqarrar qonuniyati ekanligini yoshlarning qalbi va ongiga singdirishdan iboratdir. Bu esa kelajagimizni yaqqol tasavvur etish, jamiyatimizning ijtimoiy- ma’naviy poydevorini mustahkamlash, yot mafkuralar tajovuziga qarshi tura oladigan, har tomonlama barkamol insonlarni voyaga yetkazish, g‘oyaviy bo‘shliq bo‘lishiga yo‘l qo‘ymaslik, va nihoyat, yurtimizning yuksak taraqqiyotini ta’minlash uchun milliy istiqlol g‘oyasini chuqur o‘rganish ehtiyojini yuzaga keltirdi. «Ushbu ta’limotni qanday zarurat shakllantirdi?» va «Undan 20 ko‘zlanayotgan maqsad-muddaolar nima?» - degan savollarga javoblar Prezidentimiz Islom Karimovning ko‘p yillik izlanishlari, asarlaridagi fikr- mulohazalarida o‘z aksini topdi. Avvalo, shuni ta’kidlash lozimki, milliy istiqlol g‘oyasi tasodif emas, balki o‘ziga xos falsafiy asosi, ilmiy-nazariy va tarixiy ildizlariga ega bo‘lgan yaxlit nazariyadir. Shu ma’noda, u mamlakatimiz taraqqiyotining obyektiv zaruriyati, qonuniy hosilasi, xalqimiz maqsad- muddaolarining ifodasidir. Bu esa, o‘z navbatida, «Mafkura har qanday jamiyat hayotida zarur. Mafkura bo‘lmasa odam, jamiyat, davlat o‘z yo‘lini yo‘qotishi muqarrar» - degan fikrning haqqoniyligini isbotlaydi. Biz ushbu hayot haqiqatini yoshlar qalbi va ongiga singdirishimiz lozim. Bu ta’lim tizimi oldiga g‘oyaviy tarbiyani kuchaytirishga doir o‘quv dasturlari va adabiyotlarning yangi avlodini yaratish vazifasini qo‘ydi. Mazkur dasturni yaratishda ta’lim tizimining barcha bo‘g‘inlarida milliy g‘oyani o‘rta maktab, litsey, kollejlarda o‘qitishning mavjud dasturlari tahlil qilinib, oliy ta’limda ularning takrorlanishi bartaraf etildi. “Milliy g‘oya: asosiy tushuncha va tamoyillar” fanining qonun-qoidalari, tushuncha va tamoyillarini o‘rgatishda quyidagilarga alohida e’tibor berish zarur: mustaqillik biz uchun eng oliy qadriyat, uni asrab-avaylash esa har birimizning muqaddas burchimiz ekanini talabalarning qalbi va ongiga singdirish; yoshlarda g‘oyalar o‘z ma’no-mohiyatiga ko‘ra bunyodkor yoki vayronkor bo‘lishi, ularning xalqlar va davlatlar taraqqiyotiga ta’siri, hozirgi zamonning mafkuraviy manzarasi, buzg‘unchi g‘oyalarning ta’siridan hushyor va ogoh bo‘lish shartlari va mezonlari haqidagi hayotiy va haqqoniy tasavvurlarni shakllantirish; o‘quv mashg‘ulotlarini olib borishda talabalarning yoshi, tafakkuri, dunyoqarashi va qiziqishlarini hisobga olish, ta’lim-tarbiyanining ilg‘or, ta’sirchan vositalaridan, zamonaviy o‘qitish texnologiyasi imkoniyatlaridan keng foydalanish; ayrim tushunchalarni haddan ziyod soddalashtirish, ta’limning eskicha uslub va tamoyillarni qo‘llash natijasida fanning qadrsizlanishiga yo‘l qo‘ymaslik; ta’lim jarayonida tazyiq o‘tkazmasdan ma’rifiy asosda ish tutish, yoshlarning mustaqil va erkin fikrlash, bahs-munozara yuritish ko‘nikmalarini oshirishga e’tibor qaratish. Bulardan tashqari g‘oyalar falsafasining mazmun-mohiyatini tushuntirishda o‘qituvchi va tinglovchilar orasida o‘zaro hamfikrlik va hamkorlik muhitini shakllantirish, mavzuning tushuncha va tamoyillarini sharhlashda hayotiy misollar, bugungi dunyoda ro‘y berayotgan voqealar tahlilidan, matbuot materiallaridan keng foydalanish ham muhim ahamiyat kasb etadi. O‘quv fanining maqsadi va vazifalari Fanni o‘qitishdan maqsad - talabalarda milliy g‘oya va mafkuraning mazmun-mohiyatini tushungan holda ijtimoiy voqelikka mustaqil munosabatini shakllantirish, ozod va obod vatan, erkin va farovon hayot qurish g‘oyasining ijtimoiy-ma’naviy mohiyatini yoshlar ongiga singdirishdan iborat. Fanning vazifalari: - yoshlarning ijtimoiy faoliyatida muqobil g‘oya va mafkuralarga 21 oqilona munosabatni; - xalq orasida milliy g‘oyani targ‘ib-tashviq qilish malakasini; - g‘oyaviy mafkuraviy jarayonlarni tahlil qilish, baholash va ularga mustaqil yondashuvni shakllantirishdan iboratdir. Fan bo‘yicha bilim, ko‘nikma va malakaga qo‘yiladigan talablar “Milliy g‘oya: asosiy tushuncha va tamoyillar” o‘quv fanini o‘zlashtirish jarayonida amalga oshiriladigan masalalar doirasida bakalavr: milliy g‘oya va mafkuraning mazmun-mohiyatini bilish va ulardan amaliyotda foydalanish; milliy g‘oyaning tarixiy negizlarini, falsafiy asoslarini o‘rganish va ularning rivojlanish qonuniyatlarini bilish; - ijtimoiy-siyosiy jarayonlar haqidagi muqobil g‘oyalarni qiyosiy tahlil qilish va ularga mustaqil munosabat bildirish; - g‘oyaviy-mafkuraviy jarayonlarga doir nazariy bilimlarni amaliy hayotda qo‘llash; - yoshlarda ma’naviy tahdidlarga qarshi kurashish ko‘nikmasini shakllantirishdan iborat. Fanning o‘quv rejadagi boshqa fanlar bilan o‘zaro bog‘liqligi va uslubiy jihatidan uzviy ketma - ketligi “Milliy g‘oya: asosiy tushuncha va tamoyillar” fani falsafa, tarix, huquqshunoslik, ma’naviyat asoslari, siyosatshunoslik, pedagogika, psixologiya kabi ijtimoiy-gumanitar fanlar bilan bevosita aloqador. Fanning ishlab chiqarishdagi o‘rni “Milliy g‘oya: asosiy tushuncha va tamoyillar” fanini o‘rganish orqali egallangan bilimlar yoshlarning mafkuraviy immunitetini, siyosiy madaniyati, ogohligini oshirishga, ijtimoiy jarayonlarni tahlil qilishga o‘rgatadi. Fanni o‘qitishda zamonaviy axborot va pedagogik texnologiyalar “Milliy g‘oya asosiy tushuncha va tamoyillar” fanini o‘qitish jarayonida mantiqiylik, tarixiylik, obektivlik tamoyillariga amal qilingani holda ta’limni zamonaviy pedagogik texnologiyalar asosida tashkil etish, o‘quv jarayoniga axborot texnologiyalarini joriy etishning noan’anaviy usullaridan foydalanish, ayniqsa, “Aqliy hujum”, “FSMU”, “Keys-stadis”, “Bumerang”, “Klaster”, “Matbuot konferensiyasi” kabi metodlardan foydalanish maqsadga muvofiq. Amaliy mashg‘ulotlar mustaqillik yillarida qad tiklagan obidalar, ta’mirlangan ziyoratgohlar, muzeylarga tashrif uyushtirish, ma’naviy meros va ma’naviy hayot bilan bog‘liq joylarga, tabiat qo‘yniga chiqish shaklida tashkil etiladi. 22 Fanni o’qitishda foydalaniladigan zamonaviy axborot va pedagogik texnologiyalar Talabalarning “ Milliy g‘oya asosiy tushuncha va tamoyillar” fanini o’zlashtirishlari uchun o’qitishning ilg’or va zamonaviy usullaridan foydalanish, yangi informatsion-pedagogik texnologiyalarni tadbiq qilish muhimdir. Fanni o’zlashtirishda darslik, o’quv va uslubiy qo’llanmalar, ma'ruza matnlari, didaktik - tarqatma materiallar, internet materiallari, elektron materiallar, ko’rgazmali qurollar hamda har bir darsga tegishli yangi pedagogik texnologiyalardan foydalaniladi. Fanni o’qitishda zamonaviy pedagogik texnologiyalarni qo’llashda ta'lim jarayonini optimallashtirish uchun omil bo’ladigan pedagogik texnologiyalar qo’llaniladi. Dars jarayonida ilmiy asoslangan pedagogik texnologiyalardan (“Aqliy hujum”, “Venna diagrammasi”, “T-chizma”, “Erkin yozish”, “Bir-biridan so’rash” “Klaster” metodi, “Bumerang”, “Tarozi” texnologiyasi va boshqalar) tanlab olish imkoniyatidan foydalaniladi. Bundan tashqari pedagogik jarayon natijalarini xolisona baholashda test usuli, reyting tizimi, talabaning bilim va ko’nikmalarini egallash jarayonini nazorat etish usullaridan foydalaniladi. Pedagogik texnologiyalar asosida yaratilgan fanga oid o’quv uslubiy majmualar tayyorlanadi. “Milliy g‘oya asosiy tushuncha va tamoyillar” fanini loyihalashtirishda quyidagi asosiy konseptual yondoshuvlardan foydalaniladi: Shaxsga yo‘naltirilgan ta’lim. Bu ta’lim o‘z mohiyatiga ko‘ra ta’lim jarayonining barcha ishtirokchilarini to‘laqonli rivojlanishlarini ko‘zda tutadi. Bu esa ta’limni loyihalashtirilayotganda, albatta, ma’lum bir ta’lim oluvchining shaxsini emas, avvalo, kelgusidagi mutaxassislik faoliyati bilan bog‘liq o‘qish maqsadlaridan kelib chiqqan holda yondoshilishni nazarda tutadi. Tizimli yondoshuv. Ta’lim texnologiyasi tizimning barcha belgilarini o‘zida mujassam etmog‘i lozim: jarayonning mantiqiyligi, uning barcha bo‘g‘inlarini o‘zaro bog‘langanligi, yaxlitligi. Faoliyatga yo‘naltirilgan yondoshuv. Shaxsning jarayonli sifatlarini shakllantirishga, ta’lim oluvchining faoliyatni aktivlashtirish va intensivlashtirish, o‘quv jarayonida uning barcha qobiliyati va imkoniyatlari, tashabbuskorligini ochishga yo‘naltirilgan ta’limni ifodalaydi. Dialogik yondoshuv. Bu yondoshuv o‘quv munosabatlarini yaratish zaruriyatini bildiradi. Uning natijasida shaxsning o‘z-o‘zini faollashtirishi va o‘z-o‘zini ko‘rsata olishi kabi ijodiy faoliyati kuchayadi. Hamkorlikdagi ta’limni tashkil etish. Demokratik, tenglik, ta’lim beruvchi va ta’lim oluvchi faoliyat mazmunini shakllantirishda va erishilgan natijalarni baholashda birgalikda ishlashni joriy etishga e’tiborni qaratish zarurligini bildiradi. Muammoli ta’lim. Ta’lim mazmunini muammoli tarzda taqdim qilish orqali ta’lim oluvchi faoliyatini aktivlashtirish usullaridan biri. Bunda ilmiy bilimni 23 ob’ektiv qarama-qarshiligi va uni hal etish usullarini, dialektik mushohadani shakllantirish va rivojlantirishni, amaliy faoliyatga ularni ijodiy tarzda qo‘llashni mustaqil ijodiy faoliyati ta’minlanadi. Axborotni taqdim qilishning zamonaviy vositalari va usullarini qo‘llash - yangi kompyuter va axborot texnologiyalarini o‘quv jarayoniga qo‘llash. O‘qitishning usullari va texnikasi. Ma’ruza (kirish, mavzuga oid, vizuallash), muammoli ta’lim, keys-stadi, pinbord, paradoks va loyihalash usullari, amaliy ishlar. O‘qitishni tashkil etish shakllari: dialog, polilog, muloqot hamkorlik va o‘zaro o‘rganishga asoslangan frontal, kollektiv va guruh. O‘qitish vositalari: o‘qitishning an’anaviy shakllari (darslik, ma’ruza matni) bilan bir qatorda – kompyuter va axborot texnologiyalari. Kommunikatsiya usullari: tinglovchilar bilan operativ teskari aloqaga asoslangan bevosita o‘zaro munosabatlar. Teskari aloqa usullari va vositalari: kuzatish, blits-so‘rov, oraliq va joriy va yakunlovchi nazorat natijalarini tahlili asosida o‘qitish diagnostikasi. Boshqarish usullari va vositalari: o‘quv mashg‘uloti bosqichlarini belgilab beruvchi texnologik karta ko‘rinishidagi o‘quv mashg‘ulotlarini rejalashtirish, qo‘yilgan maqsadga erishishda o‘qituvchi va tinglovchining birgalikdagi harakati, nafaqat auditoriya mashg‘ulotlari, balki auditoriyadan tashqari mustaqil ishlarning nazorati. Monitoring va baholash: o‘quv mashg‘ulotida ham butun kurs davomida ham o‘qitishning natijalarini rejali tarzda kuzatib borish. Kurs oxirida test topshiriqlari yoki yozma ish variantlari yordamida tinglovchilarning bilimlari baholanadi. “Milliy g‘oya asosiy tushuncha va tamoyillar” fanini o‘qitish jarayonida kompyuter texnologiyasidan foydalaniladi. Ayrim mavzular bo‘yicha talabalar bilimini baholash test asosida va kompyuter yordamida bajariladi. “Internet” tarmog‘idagi fanga oid saytlrdan foydalaniladi, tarqatma materiallar tayyorlanadi, test tizimi hamda tayanch so‘z va iboralar asosida oraliq va yakuniy nazoratlar o‘tkaziladi. “Milliy g‘oya asosiy tushuncha va tamoyillar” fanidan mashg’ulotlarning mavzular va soatlar bo’yicha taqsimlanishi: № Mavzular nomi Ajratilgan soat ja `m i m a` ru za am al iy la bo ra t. se m in ar m us ta qi l ta ’l im 1 “Milliy g‘oya: asosiy tushuncha va tamoyillar” fanining predmeti, maqsadi va vazifalari 6 2 2 2 2 “Milliy g‘oya: asosiy tushuncha va tamoyillar” fanining tarixiy ildizlari, shakllanish bosqichlari 6 2 2 2 3 Milliy g‘oya, ijtimoiy taraqqiyot va mafkuraviy jarayonlarning o‘zaro bog‘liqligi 8 2 2 4 24 4 G‘oyaviy tahdidlarning yo‘nalishlari 6 2 2 2 5 Mafkuraviy tajovuz va axborot xavfsizligi. 6 2 2 2 6 Mafkuraviy faoliyat - milliy g‘oyani amalga oshirish vositasi 6 2 2 2 7 Globallashuv jarayonida mafkuraviy immunitetni shaklantirish vazifalari. Jamiyat barqarorligini ta’minlashning ijtimoiy-g‘oyaviy asoslari 8 2 2 4 8 Tafakkur o‘zgarishi va ma’naviy yangilanishda milliy g‘oyaning roli 6 1 2 4 9 Milliy g‘oyani rivojlantirishning institutsional tizimi 8 1 2 4 Jami: Download 1.52 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|