Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi begbo’tayev

“Tarmoq texnologiyalari” fani haqida tushuncha

Hozirgi kunda kompyuter tarmoqlari keng va jadal suratlar bilan rivojlanib bormoqda. Xar qanday tashkilot yoki muassasini kompyuter tarmoqlarisiz tassavur qilish qiyin. XX asrning oxirida kirib kelgan Internet - halqaro global kompyuter tarmogʻi soʻzimizning isbotidir. Bu tarmoq koʻpchilik kishilarning gazeta va jurnal, kitoblardan kundalik hayotda oladigan axborot yangiliklarining elektron koʻrinishlaridan biri aylanib bormoqda. Shuning uchun kompyuter tarmoqlaridan foydalanish
va ularning tuzilmasini oʻrganish hamda ulardan maʻlumotlar olish muhim ahamiyat kasb etadi.
Tarmoq texnologiyalari bu - (ingl: network technologies, rus: сетевые технологии) tarmoq rejimida muloqotda boʻlish imkonini beruvchi texnologiyalar[4].
Tarmoq texnologiyalari – bu kompyuter tarmoqlarini tashkil etish, muvofiqlashtirishda ularning dasuriy-qurilmaviy tarkibini minimal darajasini aniqlovshi standartlar to`plami. Qoida sifatida tarmoq texnologiyalari tarmoq topologiyasini, shuningdek, kanallar darajasining protokolini aniqlaydi va belgilaydi.
Tarmoq texnologiyalari dasturiy taʻminot, apparat va protokol shaklida maʻlumotlarni uzatish va yetkazib berishning yaxlit qoidalar toʻplamidir. Maʻlumot almashishlar tarmoq adapterlari bilan, shuningdek turli konnektor va kabellar orqali amalga oshiriladi.
Tarmoq texnologiyalari axborot – kommunikatsiya texnologiyalarining asosini tashkil etib, ularning sohalarga qoʻllanilishi quyidagi imkoniyatlarni beradi:

• 
  Tarmoqdagi bir nechta kompyuterlarning bitta printer, nushalovchi va boshqa qurilmalardan oʻzaro foydalanishi;
  
• 
  VPN (Virtual Private Networks — virtual shaxsiy tarmoqlar) orqali keng maydonda biznes va boshqa sohalarda hamkorlikni yuritish;
  
• 
  mijoz-server modelida bir kompyutyerdan axborotlarni zahira saqlovchisi sifatida umumiy foydalanish va bir necha kompyuterlarni boshqarish;
  
• 
  IP – telefoniya, yaʻni ikki abonent oʻrtasida tovush trafigi (nutqi) uzatiladi yoki VoIP (Voice over IP – tarmoqda qabul qilingan paketlardan va diskret signaldan analog signalga qayta tiklash yoki aksincha) texnologiyalari yordamida telefonli xizmatlardan foydalanish;
  
• 
  e - commerce modelida elektron tijorat ishlarini onlayn yuritish;
  
• 
  elektron jurnal va gazetalardan umumiy foydalanish;
  
• 
  IPTV (IPTeleVision - internet televidenie) texnologiyalari;
  
• 
  Wiki, e-mail va internet ijtimoiy tarmoqlari
  

• 
  Keng polosali tarmoq xizmatlari va uning koʻplab imkoniyatlar.
  

Keng polosali tarmoq atamasi internetga doimiy va katta tezlikda ulanishni bildiradi. Biroq bu nafakat ma’lumot uzatish tezligi balki butun jahon tarmog‘idan foydalanishning maxsus usuli hamdir.
Keng polosali tarmoq mijozi istalgan vaqtda katta xajmdagi o‘zida rangli tasvir, audio va video kliplar, animatsiya, televideniya kontinenti va boshqalardan iborat bo‘lgan ma’lumotlarni uzatish va qabul qilish
imkoniga ega bo‘ladi. Keng polosali tarmoq mijozga u qaerda ulanganidan qat’iy nazar eng zamonaviy xizmatlarni yetkazib beradi. Mijoz multimedia va biznesini ma’lumot bilan ta’minlashda ko‘proq imkoniyatlarga ega bo‘ladi, bular fayllar almashinuvi, telefon va bank xizmatlari va boshqalar.
Keng polosali tarmoq yangi sohalar ochilishi va mavjudlarini rivojlantirishga imkon beradi. U iqtisodiy o‘sish va investissiya, ishga joylashishda yangi imkoniyatlar ochadi. Uzoqda joylashgan turar- joylarni rivojlantirishda, mahalliy hokimyat organlariga tijorat uchun qulay sharoitlar yaratishda, yuqori malakali tibbiy xizmat yetkazib berish, masofadan ishlash, yuqori tezlikdagi ma’lumot olish va davlat boshqaruvida qatnashish imkonini beradi.
Keng polosali tarmoq texnologiyalaridan biri FTTx texnologiyasidir. FTTx-nomi inglizcha Fiber to the x- optik tola x nuqtagacha ma’nosini beruvchi so‘zlar bosh harflaridan olingan. Fiber to the Home/ Building “optika har bir uygacha” manosini beradi. Bu atama aloqa tugunidan ma’lum masofagacha (x- nuqta) optik kabel qo‘llaniluvchi barcha kompyuter tarmoqlari uchun qo‘llaniladi. FTTx tizimining keng polosali abonentlarga yangi xizmatlarning katta imkoniyatlarini ochadi[8].