O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti qo’lyozma huquqida udk

II bob xulosasi.
Men bu bobda sun’iy intelekt sohalari haqida va Vizual Prolog haqida muhum tushunchalarni keltirib o’tdim.Bunda tabiiy tillarni qo’llab quvvatlash,formal tillar uchun leksik va sintaktik tahlil qilish,tabiiy tillar uchun sintaktik va leksik tahlil qilish kabi bo’limlardan tashkil topgan. Kundan kunga o’zbekcha–inglizcha,inglizcha–o’zbekcha,ruscha-o’zbekcha va shunga o’xshash turli xil lug’atlar yaratilmoqda,lekin o’zbek tili uchun semantic,sintaktik va morfologik lug’atlarni yaratish bugungi kundagi dolzarb muommolardan biridir.So’zni sintaktik tahlil qilish,berilgan gapni antiplagmat dasturlari yordamida tekshirish kabi jarayonlar ushbu bobda keltirilgan.Bu tizimlarni qo’llab quvvatlovchi matematik apparat mantiqiy algebra va prolog dasturlash tili bu sohadagi o’rganish kerak bo’lgan asosiy vositalar hisoblanadi. Bu bo’limlarda Prolog dasturlash tilining asosiy funksional imkoniyatlari misollar orqali ko’rsatiladi. O‘zakka qaysi qo‘shimcha turi qo‘shilmasin, u har doim o‘zakdagi ma’no bilan aloqador bo‘ladi va yangi so‘z yasalganda ham o‘zakning ma’nosi saqlanib qoladi. Bu tizimlarni qo’llab quvvatlovchi matematik apparat mantiqiy algebra va prolog dasturlash tili bu sohadagi o’rganish kerak bo’lgan asosiy vositalar hisoblanadi. Bu bo’limlarda Prolog dasturlash tilining asosiy funksional imkoniyatlari misollar orqali ko’rsatiladi.

XOTIMA
Men ushbu magistrlik desertatsiyamda Mantiqiy dasturlash asosiy tamoyillarini o’rganish Prolog dasturlash tilida asosiy obyektlarni yasash va Visual Prolog dasturlash muhitida ularni amalga oshirish sun’iy intelekt tizimlari jumladan tabiiy tillar tarjimalari bilan tanishdim. Bu dasturimda Ingliz va nemis tillari uchun Visual Prologda bu ishni amalga oshirdim.
Hozirgi kunda sun’iy intelekt tizimlari jumladan tabiiy tillar prossersorlari rivojlanish tezligi juda katta. Morfologik, semantic lug’at tizmlari regulyar ifodalarga asoslangan Web qidiruv tizimlari, annotatsiya tizimlari tobora rivojlanib barcha tipdagi tabiiy tillarni qamrab olmoqda. Bu tizimlarni qo’llab quvvatlovchi matematik apparat mantiqiy algebra va prolog dasturlash tili bu sohadagi o’rganish kerak bo’lgan asosiy vositalar hisoblanadi. Ushbu dissertatsiya ishi sun’iy intellekt tizimlari va Prolog mantiqiy dasturlash tiliga bag’ishlangan.
Prolog tili asosan hayotdan olingan predikatlardan dasturlash tillarida foydalana olish mantiqiy hisob jarayonini tashkil qilish uchun muhim imkoniyat hisoblanadi. Prolog dasturlash tili ana shunday predikatlarni qo’llab quvvatlash uchun yaratilgan tildir.
Magistrlik dissertastiyasi kirish, uchta bob, xotima, foydalanilgan adabiyotlar ro’yxatidan iborat. Kirish qismida mavzuning dolzarbligi, xususan, sun’iy intellekt tizimlari va prolog mantiqiy dasturlash tilini dolzarb ekanligi, ishning maqsad va vazifalari, tadqiqot obyekti, tadqiqot usuli va uslubiyoti, olingan asosiy natijalar batafsil bayon etilgan .
Har qaysi bob 1ta bo’limdan iborat bo’lib, har qaysi bobda xulosa berilgan. Birinchi bob “Tabiiy til protsessorlari” deb nomlangan.Birinchi bo’lim esa Lug’atlar va ularning turlari deb nomlangan.Keyingi bobda sun’iy intellekt va Prolog tili bilan bog’liq,tabiiy tillarni qo’llab quvvatlash,formal tillar uchun leksik va sintaktik tahlil kabi tushunchalarni o’z ichiga qamrab olgan. Bu bobni xulosasi ham keltirilgan.
Ingliz va o’zbek tillari uchun tarjimon yasash mantiqiy asoslari o’rganildi va asosiy so’z turkumlari uchun Vizual Prologda bu ishni amalga oshirilgan.