O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti ijtimoiy-iqtisodiy fakultet

Yo‘nalishiga ko‘ra innovatsiya: 

–  ilmiy  instrumentlar  jarayon  innovatsiyasi;  –  mahsulot 

innovatsiyasiga bo‗linadi. 

Yangiliklar  darajasi  bo‗yicha  innovatsiya  klassifikatsiyasi  bu  –  jami 

innovatsiyalarni  yangilk  darajasi  bo‗yicha  innovatsiyalariga  nisbati  orqali 

baholashdir. 

Yangilik  tushunchasi  texnologik  jarayon  yoki  mahsulotga  nisbatan  ishlatiladi. 

Mana shu nuqtada yangi mahsulotga nisbatan bazis innovatsiyasi yuzaga keladi. 

---

 

23 

Yangilash  innovatsiyasi  mahsulotlarni  yanada  sezilarli  darajada  yaxshilash, 

shuningdek, ishlab chiqarish usullarining sezilarli rivojlanishini anglatadi. 

Innovatsiyada  tovarlarning  tashqi  ko‗rinishini  o‗zgartirish  (ratsional 

innovatsiya)  yoki  estetik  innovatsiya  (rangi,  dekoratsiyasi...  )  yoxud  texnik 

o‗zgarishlar  bo‗lib,  buning  natijasida  tovarning  konstruktiv  tuzilishi  o‗zgarishsiz 

qoladi. 

Yangilik  innovatsiyasi  texnologik  parametrlari  bo‗yicha  yoki  bozor  talabalari 

bo‗yicha yangilanishni talab qiladi. Texnologik parametrlar bo‗yicha yangilanish, bu 

–  mahsulotni  yaratishda  yangi  muammolar  va  yarim  fabrikatlar,  shuningdek, 

komplektlanadigan yangi xomashyolardan foydalanishini talab qiladi. 

Texnologik parametrlarga – jarayon yangilanishi: 

– 

ishlab chiqarishning yangi texnologiyalarini qo‗llash; 

– 

yuqori darajadagi avtomatizatsiyasi; 

– 

ishlab chiqarishning yangi texnologiyalarini qo‗llash; 

– 

yuqori darajadagi avtomatizatsiyasi; 

– 

ishlab chiqarishning yangi metodlarini qo‗llash kiradi. 

Yangi  mahsulot  texnologiyalari  yaratish  bo‗yicha  ilmiy  ish  uchun  hayotiylik 

davri  mavjud  bo‗lib,  har  bir  innovatsion  loyihaning  alohida  bosqichlarida  yuzaga 

keladi. 

Yangi  jarayonlarni  bir  bosqichdan  ikkinchisiga  o‗tkazish  quyidagi  ketma-

ketlikda o‗tkazishadi: 

1- bosqich: bu g‗oyaning yuzaga kelishidan uning texnik ishlab chiqarishgacha 

bo‗lgan bosqich; 

2-  bosqich:  o‗rtacha  bosqich  –  g‗oyaning  texnik  yuzaga  keltirishdan  tijorat 

maqsadlarida qo‗llanishgacha bo‗lgan bosqich; 

3-  bosqich:  intiho  bosqichi  –  keng  ko‗lamli  ishlab  chiqarishgacha  bo‗lgan 

bosqich. 

Innovatsiyaning ilmiy nuqtayi nazardan 4 bosqichi bor: 

1)    g‗oya  ustida  ilmiy  izlanish;  2)  g‗oyani  yuzaga  chiqarish;  3)  g‗oyani 

o‗zlashtirish; 4) seriyali va keng ko‗lamda ishlab chiqarish va xizmat ko‗rsatish. 

---

 

24 

Fanda  mehnat  bu  –  ijodiy  yondashishdir,  ya‘ni  izlanishlarni  olib  borish 

bo‗yicha ijod qilishdir. 

Fandagi  mehnat  nazariy  va  eksperemental  faoliyatining  birligini  tashkil  etishi 

kerak, ya‘ni har xil toifadagi xodimlar: olimlar, muhandislar, ma‘muriyat xodimlari, 

xizmatchilarni birlashtirishi kerak. 

Ilmiy  mehnat  jarayonida  yangidan-yangi  qonunlar  tasavvurlar,  hisobkitob 

usullari,  xullas  yangi  bilimlarni  hosil  qiladiki,  ular  yangi  tovar  mahsulotlarni 

yaratishda qo‗l keladi. 

Ilmiy  mehnatning  natijasi  sifatida  texnik  obyektning  qo‗llanilishi  texnikasi 

tavsifi,  qo‗llanilishi  to‗g‗risidagi  ilmiy  axborotlar  (yangi  fundamental  bilimlar) 

hisoblanadi. Ilmiy-texnik mehnat aniq bilimlarga suyanadi. 

1.1- jadvalda innovatsiyaning klassifikatsiyasi keltirilgan.