O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus taъlim vazirligi farg'ona davlat universiteti mamatqulova Fotimaxon Maxammadjon qizi Mavzu: O`zbekiston pensiya tizimi faoliyati

2.2 Bolani himoya qilish bo'yicha ta'lim muassasasining siyosati
Ta'lim muassasasi o'z faoliyatini tartibga soluvchi asosiy qonunchilik qoidalarini o'z ichiga oluvchi Nizom² asosida ishlaydi. Nizom ta'lim munosabatlarining barcha ishtirokchilari o'rtasidagi munosabatlarda zo'ravonlik va kamsitishlarga yo'l qo'yilmasligi to'g'risidagi qoidalarni, ularning huquqlari, majburiyatlari, shuningdek, o‘quvchilarni zo‘ravonlikning har qanday ko‘rinishidan himoya qilishni ta’minlash, bolalarga nisbatan nomaqbul xatti-harakatlar to‘g‘risidagi qoidalarni o'z ichiga olishi kerak.
Bu zo'ravonlikning oldini olish va muayyan ta'lim muassasasida uning namoyon bo'lishi holatlariga javob berish choralarini ko'rishning huquqiy asoslarini yaratadi. Ta'lim jarayoniga jalb qilingan barcha shaxslarni nizomning ushbu qoidalaridan xabardor qilishni ta'minlash va ularning bajarilishini vaqti-vaqti bilan ta'lim muassasasi xodimlari, o'quvchilar va ularning ota-onalarining fikr-mulohazalari orqali tekshirib turish kerak.
Ta'lim muassasasida o'quvchilarning xavfsizligi barchaning ishining izchilligi va ravshanligiga bog'liq bo'limlar va xizmatlar, ta'lim munosabatlarining barcha ishtirokchilari va xizmat ko'rsatuvchi xodimlar tomonidan ta'lim muassasasida amaldagi talablarga ya’ni me'yoriy hujjatlar: nizomlar, xulq-atvor qoidalari, lavozim tavsiflari, buyruqlar, ko'rsatmalarga rioya qilishlari zarur.
Ta'lim muassasasining har bir xodimi - direktor, direktor o'rinbosari, o'qituvchi, psixolog, tibbiyot xodimi, qorovul - zo'ravonlik yoki uchinchi shaxs tomonidan zo'ravonlikka urinish bo'lsa, zo'ravonlikni to'xtatish uchun qanday harakat qilishni bilgan holda zo'ravonlik harakatlariga yo'l qo'yganlik uchun o'z javobgarligini tushunishi muhimdir.
Ta'lim muassasasining bolalarni himoya qilish siyosati - bu maktab (litsey) rahbariyati, xodimlari, o'quvchilari va ularning ota-onalarining zo'ravonlik, uning har qanday ko'rinishlariga qarshilik ko'rsatishga tayyorlik, uning turlari va shakllari haqida umumiy tushunchalarini birlashtiradigan va ularning umumiyligini aks ettiruvchi hujjat. Bunday hujjatda mahalliy sharoit va imkoniyatlarni hisobga olgan holda, muayyan ta’lim muassasasi doirasidagi ta’lim munosabatlarining barcha ishtirokchilari uchun zo‘ravonlik holatlarining oldini olish va ularga javob berish bo‘yicha xulq-atvor qoidalari va harakat algoritmlari belgilanadi.
"Ta'lim muassasasining bolani himoya qilish siyosati" hujjatini kollegial ishlab chiqishning boshlang'ich nuqtasi ta'lim muassasasidagi ijtimoiy-psixologik iqlimni o'rganish va uning natijalarini butun jamoa tomonidan muhokama qilish bo'lishi mumkin. Agar bunday tadqiqotni o'tkazish mumkin bo'lsa tashkilot miqyosida so'rov o'tkazilmagan taqdirda, qoidabuzarliklar, ziddiyatli vaziyatlar va zo'ravonlik holatlari ko'p kuzatiladigan sinflarda o'quvchilar, ota-onalar va o'qituvchilar bilan suhbat o'tkazilishi mumkin. Ta’lim muassasasidagi ijtimoiy-psixologik iqlim tahlilini o‘tkazish bo‘yicha tavsiyalar 2-ilovada keltirilgan.
“Ta’lim muassasasining bolani himoya qilish siyosati” hujjati loyihasi ta’lim muassasasi ma’muriyati yoki pedagogik jamoasi tashabbusi bilan tuzilgan ishchi guruh tomonidan tayyorlanishi mumkin. Keyin loyiha pedagogik kengash yig'ilishida, ta'lim muassasasi boshqaruv kengashining yig'ilishida, ota-ona (ota-ona uyushmalar) yig'ilishida va o'qituvchilar, o’quvchilar kengashida muhokama qilinadi. Aynan muhokama qilish va fikr almashish ta’lim jarayonining barcha ishtirokchilariga zo‘ravonlik muammosi va uning oldini olishda ularning roli haqida umumiy fikrga kelish imkonini beradi.
“Ta’lim muassasasining bolani himoya qilish siyosati” hujjati ta’lim muassasasi ma’muriyati tomonidan tasdiqlanadi va ta'lim munosabatlarining barcha ishtirokchilari e’tiboriga havola etiladi. "Siyosat" ning asosiy qoidalari ta'lim muassasasi Nizomida, o'quvchilarning xatti-harakatlari va rahbarlar (direktor va direktor o'rinbosarlari), pedagogik xodimlar (fan o'qituvchilari, sinf o'qituvchilari, o'qituvchilar, yordamchi pedagoglar, psixologlar, ijtimoiy pedagoglar, instruktorlar, o'qituvchilar), yordamchi pedagogik xodimlar (kutubxonachi, laborant), o'qituvchi bo’lmagan xizmat ko'rsatuvchi xodimlar (ta'minot bo'limi boshlig'i, kotiba, hamshira, maktab avtobusi haydovchisi, texnik xodimlar, farroshlar, qorovullar, oshxona ishchilari va boshqalar) qoidalarda aks ettirilishi kerak. Ta’lim muassasasi “Ta’lim muassasasining bolani himoya qilish siyosati”ni ta’lim jarayoni ishtirokchilari, muassasa, mahallaning dolzarb ehtiyojlaridan kelib chiqqan holda davriy ravishda ko‘rib chiqadi.
Ta’lim muassasasining lavozim tavsiflari.
Nizomga muvofiq, ta’lim muassasasining rahbariyati, pedagogik, yordamchi pedagogik va nopedagogik xodimlarining lavozim yo‘riqnomalari ishlab chiqilishi va moslashtirilishi kerak. Ish ta'riflarini o'zgartirish uchun quyida tavsiya etilgan qoidalar ma'lum bir ta'lim muassasasining o'ziga xos xususiyatlariga moslashtirilishi, xavfsizlikni ta'minlash uchun xodimlar va boshqaruv jamoasi a'zolari, o’quvchilar soni, o'quvchilarning ta'lim muassasasida bo'lishlari davomida uning barcha binolarida va mulkida o'z hududida o'quv rejasi va boshqa omillarni hisobga olishi kerak.
Ta'lim muassasasining rahbariyati:
ta'lim muassasasi binolari va hududida, uning yotoqxonalarida, muassasa, umumiy foydalanish joylari (oshxonalar, koridorlar, bolalar maydonchalari, hojatxonalar, kiyinish xonalari) va texnik xonalarida, shu jumladan kirishni nazorat qilish (tashrif buyuruvchilarni ro'yxatga olish) rejimiga rioya qilish va xodimlarning (o’quvchilarni jalb qilmasdan) kirish va chiqishlarini nazorat qilish orqali o’quvchilar xavfsizligini ta'minlashni tashkil qiladi;
ta'lim muassasasining barcha ichki hujjatlari (mahalliy aktlar)ning O’zbekiston Respublikasida bolaning huquqlarini zo'ravonlikdan himoya qilish bo'yicha amaldagi normativ hujjatlar qoidalariga muvofiqlashtirilishini ta'minlaydi;
har yili va ishga qabul qilish vaqtida barcha pedagog, yordamchi pedagog, nopedagog va xizmat ko‘rsatuvchi xodimlarni zo’ravonlik, ekspluatatsiya qilish va sotish holatlarida ta’lim muassasalari xodimlarini muassasa tashkil etish va qo‘llab-quvvatlash tartibining asosiy qoidalari to‘g‘risida tartib va ta'lim muassasasining bolalarni himoya qilish bo'yicha siyosati hamda ulardan foydalanishni xabardor qiladi va nazorat qiladi;
xodimlarga hisobot shakllarini, ish jurnalini, yarim yillik hisobot shakllarini va ushbu Tartibni qo'llash uchun zarur bo'lgan boshqa resurslarni, shu jumladan didaktik va uslubiy resurslarni taqdim etadi;
bolalarni zo'ravonlik, qarovsizlik, ekspluatatsiya qilish, savdo qilish holatlari to'g'risida fuqarolarning xabarlarini ro'yxatga olishni va ta'lim muassasasi xodimlari tomonidan aniqlangan holatlarning qayd etilishini ta'minlaydi;
o‘quvchilar, ularning ota-onalari, ta’lim muassasasi xodimlari, shuningdek boshqa fuqarolar tomonidan sodir etilgan zo‘ravonlik, qarovsizlik, ekspluatatsiya, bolalar savdosi holatlari to‘g‘risida bolalar huquqlarini himoya qilish bo‘yicha mas’ul organlarni xabardor qiladi;
ta’lim muassasasida zo‘ravonlik, qarovsizlik, ekspluatatsiya, bolalar savdosi holatlari va ko‘rilgan choralar to‘g‘risida yuqori turuvchi organlarga yil so’ngida hisobotlarini taqdim etadi;
buyrug‘i bilan o‘quvchilarni zo‘ravonlikning oldini olish, aniqlash, xabardor qilish, ularga yordam berish va ularni himoya qilish bo‘yicha tadbirlar muvofiqlashtiruvchisini tayinlaydi, uning mas’uliyati zimmasiga yuklanadi. muvofiqlashtiruvchiga qo‘yiladigan quyidagi talablardan kelib chiqib, o‘quvchilarni zo‘ravonlikning oldini olish va himoya qilish, zo‘ravonlik, qarovsizlik, bolani ekspluatatsiya qilish va sotish holatlarini aniqlash, hisobot berish, tahlil qilish va yo‘naltirish bo‘yicha faoliyatni muvofiqlashtirish: ushbu ta'lim muassasasida kamida uch yil ishlagan, o'quvchilar, ota-onalar va muassasa xodimlari, shuningdek, boshqa shaxslar bilan ishonchli muloqot va konstruktiv o'zaro munosabatda bo'lish ko'nikmalari, mahalliy xizmatlar; pedagogik jamoada, o’quvchilar va ota-onalar o'rtasida yuqori kasbiy va ma'naviy obro'ga ega bo'lsa;