O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi farg‘ona davlat universiteti fizika texnika fakulteti

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
 
FARG‘ONA DAVLAT UNIVERSITETI
 
FIZIKA - TEXNIKA FAKULTETI
 
Fizika yo‘nalishi 20.13-guruh talabasi
Mirzayeva Xadichaxon Musajon qizining
Fizikaning dolzarb masalalari fanidan
“Infraqizil nurlanishlardan foydalanishning istiqbollari” mavzusidagi
 
 
MUSTAQIL ISHI
 
Bajardi: X.Mirzayeva
 
Reja:

• Infraqizil nurlar
• Infraqizil nurlanishni texnikada va hayotda qo’llanilishi.

Infraqizil nurlar
Infraqizil nurlar elektromagnit to’lqinlar shkalasida radiotoʻlqinlar va ko’zga ko’rinuvchi qizil yorug’lik o’rtasida joylashgan. Uning to’lqin uzunligi 0,74 mkm dan 2 mm gacha boʻlgan oraliqda bo’ladi. Bu nurlarning chastotasi qizil nurnikidan kichikroq bo’lgani uchun infraqizil, ya’ni qizildan pastroq chastotali deb nomlangan.
Infraqizil nurlar ingliz olimi V. Gershel 1800-yilda aniqlagan bo’lib bu nurlar juda kata energiyaga ega.
Bu nurlar tushgan joyni juda qattiq qizdiradi va shu sababli unga issiq nur deb nom berilgan.
Volfram tolali cho’g’lanma va gaz to’ldirilgan turli xil lampalar infaqizil nurlarning manbayi bo’ladi. Infraqizil nurning eng kuchli tabiiy manbayi-Quyosh. Quyosh nurlarining qariyb yarim infraqizil nurlardan tashkil topgan. Infraqizil nurlar inson va jonli organizmlarning to’qimalatiga singib , barcha biologic jarayonlarning borishiga ijobiy ta’sir ko’rsatadi. Uning qishloq xo’jaligida ahamiyati juda katta.
Shisha va shaffof plyonkalardan o’tgan infraqizil nurlar parnik(issiqxona) ichida issiqlik energiyasiga aylanadi. Shuningdek , bu nurlar lak-bo’yoq qoplamalari , mevalar , sabzavotlarni quritishda keng qo’llanadi. Infraqizil nurlar yordamida qorong’ulikdagi narsalarning joyini aniqlashda foydalaniladi. Qorong’uda ko’rishga imkon beradigan durbinlar va opt nishonga olgichlar zamirida ham infraqizil nurlar yotadi
Infraqizil nurlar qo'llanilishi.
Ular inson hayotida keng tarqalgan va turli sohalarda o'z qo'llanilishini topdi:

• Urush. O'z-o'zini nishonga olishga qodir zamonaviy raketalar va kallaklar infraqizil nurlanishdan foydalanish natijasida yaratilgan.
• Termografiya. Infraqizil nurlanish haddan tashqari qizib ketgan yoki o'ta sovutilgan hududlarni o'rganish uchun ishlatiladi. Infraqizil tasvirlar astronomiyada samoviy jismlarni aniqlash uchun ham qo'llaniladi.
• Masofaviy boshqarish. Televizor, pechka, konditsioner va boshqalar uchun mavjud bo'lgan barcha masofadan boshqarish pultlari - infraqizil nurlari bilan jihozlangan.
• Tibbiyotda infraqizil nurlar turli kasalliklarni davolash va oldini olish uchun ishlatiladi.
• Xo’jalikda turli meva hamda sabzavotlar quritishda foydalaniladi , xo’jalikdagi o’rni beqiyos

• Landsberg “Optika” 1981y.
• A.A.G’aniyev, A.K.Avliyoqulov, T.A.Alimardonova “Fizika” 2-qism, Akademik litsey va KHKlar uchun darslik.
• Wikipedia ma’lumotlari.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR