O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi guliston davlat universiteti yuldashev Ulmasbek Abdubanapovich

---

126 
 
Xavfsizlik devoridan foydalaning. Agar kompyuter tizimi xavfsizlik 
devoridan foydalanayotgan bo‘lsa, ushbu katagiga belgi qo‘yishingiz kerak. 
 
Kirish/ chiqish. Ushbu katakcha fayllardan foydalanishni boshqarish 
rejimini yoqadi. Agar uzelni ishlab chiqish turli xil ish joylarida bir nechta ijrochilar 
yoki turli xil tizimlarda ishlaydigan bitta ijrochi tomonidan amalga oshirilsa, ushbu 
rejim kirish va versiya ziddiyatlarini oldini oladi. Qutini belgilab bo‘lgandan so‘ng, 
dialog oynasida qo‘shimcha boshqaruv elementlari paydo bo‘ladi. 
 
Ochilish paytida fayllarni tekshiring ( Ochiq fayllarni bloklash ). Agar 
ushbu belgilash katakchasi belgilansa, web- uzelda ochilgan fayllarga bir vaqtda 
kirish imkonsiz bo‘lib qoladi. 
 
Ismni tekshiring. Ushbu maydon ishlab chiquvchi tomonidan so‘ralgan 
barcha fayllarni belgilaydigan identifikatorni kiritish uchun ishlatiladi. Ushbu 
identifikator bloklangan fayl nomining qarshisidagi Sayt menejeri oynasida 
ko‘rsatiladi. 
 
Elektron pochta manzili. Tuzuvchi elektron pochta manzili. Agar ushbu 
maydonga tegishli manzil kiritilgan bo‘lsa, bloklangan fayllarni belgilaydigan ishlab 
chiquvchi nomi havolaga aylanadi. Ushbu havolani ikki marta bosish ushbu 
kompyuter uchun standart pochta dasturini keltirib chiqaradi. Undan fayl ustida 
ishlayotgan ishlab chiquvchi guruh a’zosiga xabar yuborish uchun foydalanish 
mumkin. 
 

---

127 
 
46-rasm. FTP protokoli konfiguratsiyasi 
Dreamweaverda o‘rnatilgan FTP mijozi odatdagi FTP- dan bir necha jihatdan 
farq qiladi. Keling, ularni sanab chiqamiz, 
 
Ba’zi proksi-serverlar va ko‘p qavatli xavfsizlik devorlari bilan, 
shuningdek serverga bilvosita kirish zarur bo‘lgan boshqa holatlarda u to‘g‘ri 
ishlamasligi mumkin. 
 
FTP orqali masofaviy kompyuterga kirishni ta’minlaydigan dasturlar, 
odatda, tarmoq administratori tomonidan ruxsat berilgan chegaralar ichida, tabiiy 
ravishda, masofaviy kompyuterning fayl tizimida harakat qilish imkonini beradi. 
O‘rnatilgan FTP mijozi foydalanuvchiga faqat masofaviy sayt versiyasining ildiz 
katalogiga kirish huquqini beradi. U serverning ichki o‘rnatilgan katalog tizimida 
erkin harakatlana olmaydi. 
 
Dasturga serverga ulanish uchun ajratilgan vaqt cheklangan. Standart 
kutish vaqti 60 soniyani tashkil qiladi. Ba’zan, sekin ulanish bilan, bu bo‘shliq etarli 
emas. Kutish vaqtini ko‘paytirish uchun siz Edit Have> Preferences buyrug‘ini 
bajarishingiz kerak, sayt (uzel) toifasini tanlang va FTP Time Out Out ( FTP kutish 
vaqti ) maydon qiymatini o‘zgartiring. Odatda bu raqam 30 dan 120 soniyani tashkil 
qiladi. 

---

128 
Dastur aloqani o‘rnatish va FTP orqali fayllarni uzatish bo‘yicha barcha 
operatsiyalarni maxsus jurnalga qayd etadi. Agar uzatish amalga oshmasa (bu holda, 
dasturda " faylni qo‘yib bo‘lmaydi " degan xabar paydo bo‘ladi ), u holda jurnal 
operatsiya muvaffaqiyatsiz bo‘lishining sababini aniqlashga yordam beradi. Jurnal 
yozuvlarini ko‘rish uchun Window> FTP sayt jurnalini bajarish kerak (Window > 
Transfer log). Ushbu buyruq Sayt menejeri oynasidan beriladi; unga hujjat 
oynasidan o‘tish uchun faqat F8 tugmachasini bosing. 
Dizayn eslatmalari bo‘limi 
Web-uzel ko‘pincha gipermatnli hujjatlar va yordamchi fayllarning juda 
murakkab tizimidir. Ularning rivojlanishi turli xil profil mutaxassislarini 
birlashtirgan jamoalarni o‘z ichiga olishi mumkin: dizaynerlar, dasturchilar, 
menejerlar va boshqalar. Jamoaning samarali ishlashi koordinatsiya mavjudligini 
anglatadi. Dream weaver dasturi ushbu oddiy, ammo ko‘pincha juda samarali 
vositalarni - Tuzuvchi sharhlarini taqdim etadi. Bu gipermatnli hujjatga biriktirilishi 
yoki unga kiritilgan ob’ektlar bilan bog‘lanishi mumkin bo‘lgan matnli ma’lumot. 
Izohlarga sahifa bilan bog‘liq har qanday matnli ma’lumotlarni qo‘shish mumkin, 
masalan: muallif haqidagi ma’lumotlar, kerakli yaxshilanishlar haqidagi sharhlar, 
yangilanish to‘g‘risidagi ma’lumotlar, hammualliflarga tilaklar va boshqalar. 
Design Notes kategoriyasi ikkita katakchani o‘z ichiga oladi. 
 
Dizayn eslatmalarini saqlang (ishlab chiquvchilarning izohlarini saqlang). 
Ushbu katakchani belgilash saytdagi barcha sahifalar uchun sharhlarni qo‘llab-
quvvatlashga imkon beradi. 
 
Ulashish uchun dizayn yozuvlarini yuklang. Agar ushbu katakcha 
belgilansa, sharhlar manba bilan birga tarmoq orqali uzatiladi. Bundan tashqari, ular 
Sayt menejeri oynasining ustunlaridan birida ko‘rsatiladi. 
Dreamweaver bilan gipermatnli sahifalarni olib tashlash avtomatik ravishda 
barcha bog‘liq izohlarni o‘chirib tashlaydi. Agar HTML fayli tashqi tomondan yo‘q 

---

129 
qilinsa, u holda ishlab chiquvchi yozuvlari saqlanadi. Tozalash tugmachasini bosish 
yo‘qolgan barcha izohlarni qidiradi va o‘chirib tashlaydi. 
Sayt xaritasini joylashtirish bo‘limi 
Dreamweaver dasturi Web-uzel sahifalarini yaratish va ularga xizmat 
ko‘rsatish bo‘yicha yordamchi operatsiyalarni bajaradigan bir qator foydali 
kommunal fondlarni o‘z ichiga oladi. Ularning ba’zilari asosiy qobiqga shunchalik 
mahkam bog‘langanki, ular muharrir buyruqlari sifatida qabul qilinadi. Nisbatan 
mustaqil vosita - bu sayt menejeri. Ushbu vosita mahalliy va uzoqdagi saytlar bilan 
ishlashga mo‘ljallangan. Bu keyingi bobda batafsil muhokama qilinadi. 
Sayt menejeri juda ko‘p foydali funktsiyalar va funktsiyalarga ega. Xususan, 
ushbu vosita grafik, vizual shaklda barcha hujjatlar va havolalarga ega saytni 
namoyish etish imkoniyatiga ega. Ushbu ko‘rinish sayt xaritasi deb nomlanadi va 
ushbu bo‘lim ushbu xaritaning sozlamalarini umumlashtiradi. 
Ularni ko‘rib chiqing : 
