O’zbekistоn respublikasi оliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi namangan davlat universiteti

7. Ok tugmasi bosiladi 
Jadvalni chizish (Drawing a Custom Table). Regulyar jadval qo’shish uchun Вставка 
tablitso’ (Insert Table) usuli eng oson usul hisoblanadi. Ba’zi hollarda regulyar bo’lmagan jadval 
tuzishga to’g’ri keladi. Bu holatda jadvalni chizish qulayroq bo’ladi. Buning uchun Вставка-
Таблица-Таблица-Нарисовать таблицу(Insert ➤ Table ➤ Table ➤ Draw Table) buyrug’idan 
foydalaniladi. 
Нарисовать ячейку (Draw a cell). Katakcha chizish uchun Ручка (pen) ni bosgan holda 
tortiladi. 
Chiziqni o’chirish (Erase a line). Chiziqni o’chirish uchun kerakli chiziq ustiga Работа с 
таблицами-Конструктор-Рисование границ-Ластик (Table Tools Design ➤ Draw Borders ➤ 
Eraser) tugmani faollashtirib sichqonchani chap tugmasi bosiladi. Yana chiziq yoki katakcha 
chizish buyrug’ig’a o’tish uchun Работа с таблицами-Конструктор-Рисование границ-
Нарисовать таблицу (Table Tools Design ➤ Draw Borders ➤Draw Table) tugmasi 
faollashtiradi. 
Chizishni to’xtatish (Stop drawing). Chizishni to’htatish uchun Работа с таблицами-
Конструктор-Рисование границ-Нарисовать таблицу (Table Tools Design ➤ Draw Borders 
➤ Draw Table ) tugmasini bosish kerak [1, 125-130-b]. 
Matnni jadvalga aylantirish. Xujjatda matn mavjud bo’lsa uni tezkor xolda jadvalga 
aylantirish mumkin. Birinchi navbatda matn ma’lumotlari bir-biridan quyidagi 4 ta bandlarning 
biri bilan ajratilgan bo’lishi lozim: 
• Tabs: Bu ma’lumotlarni ajratishning eng oson usulidir. Jadvalni ustunlarga bo’linishi 
ham ko’rish oson. 
• Знак абзаца (Paragraphs): Agar xar bir katakcha ma’lumotlari abzatsda berilgan bo’lsa 
bu buyruq yordamida matnni osongina jadvalga aylantirish mumkin. 
• Точка с запятой (Commas): Agar matndagi ma’lumotlar nuqta vergul bilan ajratilgan 
bo’lsa bu buyruq bilan jadvalga aylantirish mumkin.
• Другой (Other character): matn ma’lumotlari biror boshqa bulgi bilan ajratilgan bo’lsa 
(masalan, * yoki | ) bu buyruq bilan jadvalga aylantirish mumkin. 
Matndagi ma’lumotlar bir hilda ajratilganiga ishonch hosil qilngach quyidgilarni bajarish 
lozim: 
1. Ma’lumotlarni belgilang. Ma’lumotlarni boshidan oxirigacha belgilanadi. 
2. Вставка-Таблица-Таблица-Преобразовать текст в таблицу (Insert ➤ Table ➤ Table 
➤ Convert Text to Table) buyrug’ini matnni jadvalga aylantirish uchun qo’llaniladi. 
Natijada quyidagi oyna ochiladi: 
3. Разделитель (“Separate text at”) bo’limidan to’g’ri bo’linuvchini belgilanadi. Agar 
bo’linuvchi to’g’ri tanlangan bo’lmasa Znak abzatsa (Paragraphs), Tabulyatsiya (Tabs), Tochka 
s zapyatoy (Commas), Drugoy (Other) bandilardan mosini tanlanadi. 
4. Число столбцов (Number of columns) bandiga ustunlar sonini to’g’ri aniqlash kerak.
Agar tabulyatsiyani (tabs) qo’llayotganda ustunlar soni noto’g’ri berilgan bo’lsa Otmena 
(Cansel) buyrug’ini bosib, qo’shimcha yoki etishmaydigan tabulyatsiya aniqlanadi.

---

40 
Agar abzats belgisini (paragraphs) qo’llayotgan bo’linsa abzatslar soni ustunlar soniga to’g’ri 
kelishini ta’minlash kerak va shu son Chislo stolbtsov (Number of columns) bandiga kiritilishi 
lozim.
5. Автоподбор ширины столбцов (AutoFit behavior) bandida jadval ustunlari kengligini 
ainqlash kerak. 
• Постоянная (Fixed column width) : tugma ustun kengligini aniq o’rnatish uchun 
qo’llaniladi. Agar kengligini avtomatik tarzda aniqlanishi kerak bo’lsa Avto (Auto) tanlanadi, 
aks xolda belgilangan qiymat tanlanadi.
• По содержанию (AutoFit to contents): tugma ustun kenglini katakchaga kiritilgan 
ma’lumotga asosan aniqlanishiga imkon beradi.
• По ширине окна (AutoFit to window): tugma ustun kengligini oyna kengligiga 
nisbatan aniqlash imkonini beradi. 
6. Ok tugmasi bosiladi.
Natijada quyidagi oyna paydo bo’ladi [1, 132-135-b]: 
Jadval shaklini o’zgartirish. Tayyorlangan jadval shaklini o’zgartirish uchun jadval 
stilidan foydalanib tezkor o’zgartirish mumkin. Buning uchun jadvalnning biror katakchasiga 
kursorni olib o’ting. Работа с таблицами-Конструктор-Стили таблиц (Table Tools Design ➤ 
Table Styles ➤ Quick Styles) tugmasini bosish kerak [1, 137-b]. 
Gipermurojaatlar (Hyperlinks). Internetda ishlagan foydalanuvchi gipermurojaat nima 
ekanligini biladi. Gipermurojaatlar ko’pgina hollarda tagiga chizilgan matn ko’rinishida bo’ladi. 
Sichqonchani gipremurojaat ustiga olib kelinsa bog’langan ma’lumotning joylashgan joyi 
ko’rinadi. Agar sichqonchani bosilsa, gipermurojaat amalga oshiriladi va kompyuter bog’langan 
ma’lumot joyiga murojaat etib ochib beradi[2, 622-b]. 
Gipermurojaatni qo’shish (Inserting Hyperlinks). Word ning hususiyatida avtomatik 
gipermurojaat tashkil etish imkoniyati bor. Bular: oglavlenie (contents), perekryostno’e 
sso’lki(certain objects), snoski (footnotes ). Bularning ba’zilari gipermurojaat bilan birga xabar 
ham bo’lishi mumkin. Gipermurojaatni faollashtirish uchun uni tanlab sichqoncha chap tugmasi 
bosiladi yoki CtrlQ bilan birga bosiladi. 
Avtomatik yaratilgan gipermurojaatlardan tashqari, Word da lentaning Вставка (Insert) 
bo’limidagi Гиперссылка (Hyperlink) va Perekryostnaya sso’lka (Cross-reference) tugmachalari 
yordamida yaratish mumkin: 
Закладка (Bookmarks) ma’lumotni gipermurojaatni ham kesishuvchi murojaatni xam 
bog’laydigan belgi [2, 624-b].
FI 
Gipermurojaat qo’yish uchun yuqoridagi rasmda ko’rsatilgan Гиперссылка (Hyperlink) 
tugmasini bosish kerak. Natijada Wordda quyidagi Вставка гиперссылки (Insert Hyperlink) 
muloqot oyna ochiladi: 
Agar gipermurojaat avval tashkil etilgan bo’lsa Гиперссылка tugmasini bosilsa 
Изменить гиперссылку (Edit Hyperlink) muloqot oynasi qo’shimcha Remove Link tugmasi 
bilan ochiladi. Удалить гиперссылку (Remove Hyperlink) tugmasi gipermurojaatni 
qo’shimcha gipermurojaat tugmalari bilan birga o’chirish uchun hizmat qiladi. Bu oynani 
charish uchun sichqoncha o’ng tugmasini bosish kerak va ekranda quyidagi oyna paydo 
bo’ladi[2, 625-b]: 
Qo’shimcha ma’lumotlar: 
1. «Tab» - Bir katak ungga utish 
2. «Shift» + «Tab» - Bir katak chapga utish 
3. «Ctrl» + «Tab» - tabulyatsiya belgisini urnatish 

---

41 
4. «Home» - Jadval boshiga utish 
5. «Alt» + «Home» -  Catrning birinchi katakchasiga utish 
6. «End» -  Jadval oxiriga utish 
7. «Alt» + «End» - Catrning oxirgi katakchasiga utish 
8. «Alt» + «PgUp» - Ustunning yukori katakchasiga utish 
9. «Alt» + «PgDn» - Ustunning kuyi katakchasiga utish