Tabu va evfemizmlar. Tabu so‘zi polineziya tilidan (Tinch okeanida yashovchi ko‘chmanchi elatlar tili) olingan bo‘lib, shaxsiy va diniy odatlar jihatdan biror narsani man etish demakdir.
O‘tmishda biron kishi o‘lganda marhumning nomini aytish man etilgan. Tabu etnik tushuncha bo‘lib, qandaydir predmetning, harakatning nomini aytishni man qilishdir. Bunday odatning tilga tadbiq etilishi bilan lingvistik tabu yuzaga kelgan. Mas., ilon-qamchi dasta.
Odam nutq faoliyatida nutqiy normalarga rioya qilishi lozim. Ahloqiy va madaniy jihatdan qo‘llanishi taqiqlangan yoki noqulay deb topilgan so‘zlar o‘rniga boshqa so‘z va iboralarning qo‘llanishi evfimizmlar (grekcha eupphemco-«yaxshi», «mayin gapiraman» ma`nosida) deb ataladi. Mas., o‘lmoq.
Evfimizmlarning ma`lum qismi tabu bilan boғliq bo‘ladi. evfimizmlarning ko‘pchilik qismi ahloqiy va madaniy jihatdan aytilishi noqulay deb topilgan so‘zlar o‘rnida qo‘llanuvchi so‘z va iboralardir. Mas., qizamiq-oymoma, chechakgul; sil-uzun oғriq.
Ba`zi olmoshlar ham evfimizm sifatida qo‘llaniladi: u qilding, bu qilding ishni rasvo qilding.
Tabu va evfimizmlardan adabiy va badiiy asarlarda muhim tasviriy vosita sifatida foydalaniladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
