O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi navoiy davlat pedagogika instituti fizika – matematika fakultetі «fizika va astronomiya o’qitish metodikasi»

ULTRATOVUSHNING TEXNIKAVIY QO'LLANILISHI

Tovush va ultratovushning to’lqinlarini o’qib o’rganganda o’quvchilarni ultra tovushning har hil texnikaviy qo’llanilishi bilan tanishish kerak, sababi hozirgi vaqtta borgan sari ultratovush metodlari kasb hunarda keng qo’llanilmoqda.

Avvalo ultratovush chiqargichning— pezokeramikali plastinkaning qanday ish ishlashini ko’rsatish kerak va ultratovush qurilmalarining asosiy tiplarining ultratovush tebranishlarining muhim 2 xususiyati bilan: ularning yuqori bir yo’nalishliligi bilan energiyasining ko’pligiga bogliq ekanligini tushuntirish kerak, shuning uchun hamma ultratovushli priborlar ikki sinfga bo'linadi — ultratovush chiqarishning bir yonalishliligining ortiqchaligini foydalanadigan priborlar. Shundan keyin birinchi sinfdagi priborlarning muhim qo’llanilishi qaraladi.

Difraksiya oqibatidan to’lqinlarning ajralish burchagidan to’lqin uzunligiga tog’ri proporsional (Ө ~ λ) ekanligi belgili. Chastotasi 5 кГц tovush to’lqinining sachratish burchagi, boshqa shartlari bir xil bo’lganda, chastota 100 кГц ultratovush to’lqinlarining ajralish burchagidan 20 karrali bo’ladi.

Ultratovush chiqarishdagi bir yonalishliligini foydalanadigan priborlarda energiyaning yuqori sadhi keraksiz, ko'p hollarda zararli sababi quvvatni yo’naltirilgan to’lqinlar ob’ektining zararli deformatsiyasini keltirib chiqarishi mumkin.