O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi «organik kimyо»


Download 1.67 Mb.
bet39/53
Sana09.03.2023
Hajmi1.67 Mb.
#1255357
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   ...   53
Bog'liq
25365 Органика

Nazorat savollari :

  1. Uglevodlar qanday birikmalar va ular necha turli bo’ladi.

  2. Monosaxaridlardan treoza va tetrozalarga misollar keltiring. Ularning fazoviy izomerlari nechta.

  3. D () glitserin al’degididan oksinitril sintezi yordamida D () glyukoza sintez qilish sxemasini tuzing.

  4. Glyukozaning sut kislotali bijg’ish sxemasini tuzing.

  5. Glyukozadan fenilgidrazin yordamida fruktoza olish reaktsiya tenglamalarini yozing

  6. D () glyukozaning va D (-) ribozaning yopiq zanjirli formulalarini yozing.

  7. D (-) fruktozaning 5 va 6 a’zoli shalqasimon formulalarini yozing.

  8. Tsellyulozadan karboksimetiltsellyuloza qanday olinadi. Reaktsiya tenglamasini yozing.

Adabiyot:

  1. O.Ya Neyland Organicheskaya ximiya. M.: «Visshaya shkola». 1990. S.504-522.

2.A.N. Nesmeyanov, N.A. Nesmeyanov Nachala organicheskoy ximii. M.: Kniga -1. 1969. S. 439-484.

Ma’ruza № 29. Alitsiklik uglevodorodlar
Alitsiklik uglevodorodlar va ularning turlari. Alitsiklik uglevodorodlarning tuzilishi va shalqalarning qarorliligi. Alitsiklik uglevodorodlarning olinishi va xossalari . Konformatsiyalar
Alitsiklik uglevodorodlar deb-uglerod atomlari oddiy bog’ bilan bog’langan, 3,4,5,6 va sh.k. a’zoli tsiklik uglevodorodlarga aytiladi. Ali-old qishimCHasi alifatik qator uglevodorodlariga ixshashligini kirsatadi. Alitsiklik uglevodorodlar shalqasida uglerod atomlari orasida 1 ta yoki 2 ta qish bog’ bilishi mumkin. Ammo olti a’zoli, tarkibida 3 ta qish bog’ tutuvchi aromatik birikmalar aloshida sinf sifatida irganiladi.
Alitsiklik uglevodorodlarga misollar:

Alitsiklik uglevodorodlar qatoriga tarkibida bir nechta shalqa tutgan uglevrodorodlar sham kiradi. M-n:



tsiklopropiltsiklogeksilmetan










tsiklopentiltsiklogeksan





Bayer nazariyasiga binoan 3 va 4 a’zoli alitsiklik uglevodorodlar shalqasida uglerodning tetraedrik valent burchagidan chetlanganligi uchun kuchlanish mavjud. Shuning uchun bu shalqalar beqaror va kimyoviy reaktsiyalarda ochilib ketadi.

Bu chetlanish tsiklopropan shalqasida 24044’, tsiklobutanda 9044’ ga teng.
Tsiklopentan va tsiklogeksan shalqasi mustashkam va reaktsiyalar vaqtida ochilmaydi, balki vodorodning almashinishi sodir bo’ladi:

Alitsiklik uglevodorodlarni olishning umumiy usuli turli uglerod atomlarida galoid atomlarini tutuvchi digaloid birikmalarga rux metalini ta’sir ettirib olishdir. M-n:

Tsiklogeksan shalqasini tutgan birikmalarni benzol va uning gomologlarini gidrogenlab sham olish mumkin. M-n:

Tsiklik uglevodorodlar va ularning hosilalarini boshqa maxsus usullari sham mavjud.
Tsiklik uglevodorodlarda shalqadagi uglerod atomlari bir tekislikda yotaolmaydi, shuning uchun ular turli konformatsiyalarda bo’ladi:

«vanna» konformatsiya «kreslo» konformatsiya
Bunday konformatsiyalarning mavjud bilishishining sababi shalqadagi uglerod atomlarining bitta tekislikda yotmasligidadir. Bunday konformatsiyalarni tirt va besh a’zoli shalqalar uchun sham yozish mumkin.

Download 1.67 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   ...   53




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling